مسجد جامع مهاباد(مسجد سور)
مسجد جامع مهاباد نمادی از هنرنمایی فرزندان این دیار در قالب آئیین اسلام چون نگینی برتارک این شهرستان می درخشد . بداق سلطان در سال 1038 ه.ق اقدامات مهمی را برای عمران و آبادی در مهاباد انجام داد . مسجد جامع مهاباد تقریباً در مرکز شهر و در داخل بافت قدیم آن قرار دارد و بر اثر تغییر و تحولات شهرسازی مقداری از بافت آن بازسازی شده است . این مسجد در خیابان حافظ و در داخل کوچه قرار دارد و در ضلع شمالی آن سالن نسبتاً بزرگی احداث شده است . دارای دو ایوانه و از قدیمی ترین و مهمترین بناهای تاریخی دوره اسلامی در غرب کشور به شمار می رود و توازن شکل طاق , گنبد و شبستان باعث شده که پس از گذشت 338 سال از زمان ساخت آن سالم باقی بماند . از نظر مشخصات فنی , شبستان بزرگ مسجد با سه فرش انداز, 10 ستون سنگی و حجرات اطراف صحن بسیار موزون ساخته شده و گیرایی روحانی خاصی دارد . مصالح بکاررفته در پی دیوارها ستونها و کف فرش شبستان از سنگ و دیگر قسمتها از آجر است . مسجد و حجرات اطراف صحن آن تزئین نشده و سادگی خاصی دارد .
شبستان زیبای این مسجد که مقدمه ای بر شبستان مسجد وکیل شیراز است , 10 ستون سنگی دارد و 18 گنبد آجری نیمکره , پشت بام اصلی مسجد را پوشانده است که در گذشته با ناودانهای سنگی , آبریز آن میسر شده بود . فاصله هر ستون از ستون دیگر 4 متر است . طاقهای مسجد را با تیرهای چوبی به همدیگر متصل کرده اند . و این امر باعث استحکام و ماندگاری طاق شده است . بر هر 4 ستون یک گنبد آجری که این گنبدها از 48 ردیف دایره متداخل آجری ترکیب شده که در رأس به یک آجر ختم می شود . مساحت کلی این مسجد 1259 متر است . مصالح اصلی مسجد آجر قرمز است ؛ به طوری که سبب نامگذاری مسجد به مسجد سرخ شده است . شامل دو در ورودی است . این بنا علاوه بر مکانی برای عبادت مردم و برگزاری نماز جمعه , همیشه مرکزی برای تحصیل علوم گوناگون نیز بوده و استادان بزرگی در این مدرسه تدریس کرده اند من الجمله ملا حسین مجدی - ملا شیخ عزالدین حسینی ( از مشهورترین و بزرگترین روحانیون کرد ) – ملاعبدالله مدرسی ملاصادق واثق بالله و ملاعبدالکریم شهریکندی - ملاجامی . مسجد جامع مهاباد را می توان تاریخچه ای نامکتوب از اتفاقات تلخ و شیرینی دانست که در شهرستان مهاباد به وقوع پیوسته است . این مسجد به واقع بخشی از تاریخ معاصر مهاباد و گواه آشکاری بر فرهنگ دوستی و هنرورزی مردم این دیار است .