ژیلا حسینی
فروغی دیگر در شعر کردستان
ژیلا حسینی در سال 1343در کردستان شهر سقز در خانواده ای سنتی بدنیا آمد. خانوادهی او خانوادهای آیینی و عموما اهل علم و ادب بودند. مرحوم شیخ عبدالقادر جد پدرش خطاط و شاعر بوده است. پدر ژیلا نیز، مرحوم شیخ مهران حسینی قاضی دادگستری و اهل مطالعه و روشنفکر بوده و ژیلا در سایه آن پدر فهیم، پایههای ادب را بنیاد نمود. تشویق و ترغیب شیخ مهران تا واپسین سوزها و دقایق عمر کوتاهش، همراه و پشتیبان ژیلا بود.
از همان سنین نوجوانی استعداد ذاتی ژیلا درخور توجه بود و بسیار زود توسط دبیران ادبیات، تشخیص داده شد و آنها نیز سهم به سزایی در تشویق ژیلا داشتند. او دو دوره اساسی در شعر خود را سپری کرده است. دوره اول که او هنوز زبان خاص خود را نیافته و در چرخه دگردیسی زبان شاخص شعر خود را نیافته است. شعر او موزون، همراه با تمایلات رمانتیکی و اغلب رنجها و مصیبتهای زن روزگار خود است. اما در دوره دوم او ناشکیبا و با نگاهی انتقادی به جنگ سنتها و قواعد مردانه رویمیآورد و علیه زبان مردانه در ادبیات بهنوعی قیام متوسل میشود.
شرایط آن روز انقلاب اسلامی ایران و خللی که در جریان تحصیل ژیلا پیش آمد، ژیلای کم سن و سال را بسوی ازدواجی زود هنگام سوق داد.در پانزده سالگی و در عنفوان نوشتن با پسر عموی پدرش به نام وفا حسینی ازدواج کرد و این ازدواج پس از پنج سال به جدایی کشید و ثمره آن دختری است به نام بهار زهره، که اکنون اولین تجربههای سرودن خویش را پشت سر می گذارد.
پدر او شیخ مهران حسینی صاحب کتابخانه غنی ی بود که ژیلا به واسطه همین کتابخانه با فرهنگ و زبان کردی آشنا شده و آثار کلاسیک ادبیات کردی را مطالعه کرده و با آثاراستادان شعر کردی همچون گوران، نالی، هیمن و قانع آشنا می شود.
درپانزده سالگی با پسرعموی خود ازدواج می کند. ثمره این پیوند دختری ست به نام بهار زهره که هم اکنون اولین تجربه های شاعری خود را پشت سر گذاشته است.
این ازدواج پس از پنج سال به جدایی می انجامد و ژیلا در سال 1363پس از مدتی جذب رادیو سنندج می شود و با برخی از شاعران برتر کرد مثل حقیقی، هه ردی و ئاوات آشنا شده که این آشنایی تاثیر بسزایی بر روند شاعری او گذاشته و سیر فکری او را متحول می کند.
ژیلا هفت سال پس از جدایی از همسر اولش با شاهرخ نوسودی ازدواج کرده و از این ازدواج دو فرزند دیگر نیزبه نام های رامین و ژینا به دنیا می آورد.
او در سال 1375 در سن 32 سالگی زمانی که قصد مسافرت به تهران را برای دیدن شیرکو بیکه س شاعر بزرگ کرد داشت، همراه با دختر 10 ماهه اش ژینا در جاده ی سنندج - دهگلان بر اثر واژگون شدن اتومبیل شان جان خود را از دست می دهد.
ژیلا حسینی شباهت های خاصی در زندگی و شعر با فروغ فرخزاد داشت. او نیز چون فروغ در خانواده ای سنتی با قواعد دست و پاگیر به دنیا آمده بود. در سن کم ازدواج کرده و در 32 سالگی همانند فروغ تسلیم مرگ شد.
ژیلا همچون فروغ دو دوره اساسی و قطعی در شعر خود را سپری کرده است. دوره اول که او هنوز زبان خاص خود را نیافته و در چرخه دگردیسی زبان شاخص شعر خود نیافته است. شعر او موزون، همراه با تمایلات رمانتیکی و اغلب اینه رنج ها و مصیبت های زن روزگار خود است.
اما دوره دوم او در واقع نقطه عطفی در شعر خود و شعر زنان کردستان ایران بود. او ناشکیبا و با نگاهی انتقادی به جنگ سنت ها و قواعد مردانه روی می آورد و بر علیه زبان مردانه در ادبیات به نوعی قیام متوسل می شود که همین تظاهرات فکری او بر زندگی شخصی اش نیز تاثیر می گذارد.
برخی از آثار او به شرح زیر است:
1- دفتر شعر ( کردی ) به نام گه شه ی ئه وین " شادی عشق " ، چاپ اول سنندج، 1374
2- دفتر شعر( کردی ) به نام قه لای راز " قلعه راز" ، چاپ اول تهران ، 1377
و چند اثر ناتمام یا چاپ نشده:
1 - مجموعه شعری برای کودکان
2- ترجمه چند شعر از فروغ فرخزاد به زبان کردی
3- ترجمه مجموعه شعری از بیژن جلالی به زبان کردی با نام " روزنه ها "
4-ترجمه داستان کوتاه " طلب مغفرت " از صادق هدایت به کردی
5- نگارش داستان " بر باد رفته " به زبان فارسی که تا کنون به چاپ نرسیده است .
زندگی هنری و آثار ژیلا:
اولین دست نوشته ژیلا داستان بر باد رفته است که به زبان فارسی نگاشته شده است و چون ژیلا بعدها خود تمایلی به چاپ آن نداشت از چاپ آن خودداری شده است. اولین سرودن ها و نگارشهای ژیلا به زبان فارسی بود و این ادامه داشت تا سالهای 1363 و 1364 که ژیلا در بخش کردی رادیو سنندج در برنامه، ئیمه و گویگرهکان، (ما و شنوندگان) شروع به فعالیت نمود و این فعالیت ژیلا را به سمت و سوی نگارش و سرودن کردی سوق داد. این بدان معنا نیست که ژیلا تا آنزمان با ادبیات کوردی بیگانه بود.ژیلا به واسطه علاقمندی پدرش به ادبیات و فرهنگ کوردی و در اختیار داشتن کتابخانه با ارزش پدریاز دهان وی با نالی، گوران و قانع و ....آشنا بوده، بیتهای کردی را خوب می شناخت. اما سرآغاز نگارش و سرودن او به زبان کردی با این فعالیت رادیویی همزمان بود و پس از آن تا آخرین روز حیات کوتاه خویش به زبان مادری نگاشت.
آثاری همچون:
1- دیوان اشعار کوردی به نام گهشهی ئهوین چاپ سال 1374.
2- دیوان اشعار کوردی به نام قهڵای راز - قلعه اسرار چاپ سال 1378 ، این کتاب در سه قسمت چاپ گردید:
بخش اول: باقیمانده اشعار کردی ژیلا
بخش دوم: برگزیدهای از داستانهای کوتاه کردی او
و آخرین بخش این کتاب مجموعه اشعار فارسی ژیلا است که خود عنوان باران را برای این مجموعه برگزیده بود.
3- ترجمه داستان طلب مغفرت از صادق هدایت - چاپ در مجله رامان ههولیر
4- ترجمه رمان دزیره از فارسی به کردی (ناتمام)
5- مقالات متعدد
6- سرودن اشعار کوردی برای کودکان
سه تار
دل تنگم چه تاریک است
آنگاه که پنجه های عشق ورزی
سوز تار اشتیاقش را می لرزاند
در آن هنگام،
یاد دوری ات
دل رنجورش را می لرزاند
می نوازد آواز غم
شعری نو را می سراید.
شاید
از آینه بپرس
از شانه ام
از متکایم
و از شب چراغ دل افسرده
که روز و شب چند بار
انار قلبم را می فشارد مهربانی تو
و عصاره ی عشق سرخ تو
گناه من را رنگ می کند
چند بار جمله عشق من، دوستت دارم
خاموش
می لرزاند لب های من را ؟!
وقتی خوابت را می بینم
1
خواب ترا می بینم
دستم را گرفته ای و در طوفان تعجبم
مرا با خود به کناری می کشانی
اما فردا
تو طوفانی.
2
تو در خوابم
قامتت را بلند کرده
دست می کشی
از باغستان همسایه
سیبی را دزدکی در دستانم می گذاری
من می ترسم
در خواب
تو باغبان پر از خشمی و
من سیبم را از تو پنهان می کنم.
3
در همه ی شب ها تو قهرمان خواب هایی
تو ستاره و قله و آسمانی
زیبا و پر خنده و مهربانی
برای فردا ...؟
------------------------------------------------
شارنیوز:
ژیلا حسه ینی
ههمووجارێک که بۆ ههوێنی باسهکهم گهشت وگوزاری ناو کۆڵان وگهڕهک ودهڤهرهکانی شاری سهقز ئهکهم،بیر لهوهدهکهمهوه که بێ شک ههموو دهڤهروشاروگوندێک کهسایهتی ناوداروسهربهدهرهوهی ئهدهبی وفهرههنگی وهونهری وسیاسی تایبهت بهخۆی ههیه که بهخۆشییهوهههندێک شوێن وناوچه توانیویانه ههتا رادهیهکی زۆر ناو ونیشانی کهسهکانی خۆیان کۆبکهنهوهو و بهرههمیان له فهوتان رزگاربکهن بهداخهوه ئێمه هێشتا نهمانتوانیوه به تهواوهتی قهڵهمه بهبڕشت و بهتواناکانی ناوچهکهمان بهوشێوهی که شیاوی باڵایان بێت رێزی لێبگرین و به بهرهی دوارۆژیشی بناسێنین که یهکێک له مرۆڤه بهبههرهوخاوهن زهوقه زهریف وسهلیمانهی شاری سهقز که له ناساندنی ئهمجارهماندا لاگوێلێک له خرمانی پڕپیت وبهرهکهتی ئهچنینهوهخوالێخۆش بوو مهرحووم ژیلای حسهینی یه.
ژیلاحسهینی له رۆژی ۳۱مانگی خرمانانی ساڵی ۱۳۴۳ههتاوی لهشاری سهقز له بنهماڵهیهکی ئایینی سهربهشێخانی دۆزهغهره لهدایک بوهو لهگهرمهی شۆڕشی گهلانی ئێرانداله ساڵهکانی ۵۷بهدواوه به تهمهنێکی کهمهوه زۆرزوو تێکهڵ بهدنیای ژیانی هاوبهشی ماڵ ومناڵ وماڵداری ئهبێت که سهرهڕای ئهوانهیش بهردهوام له کۆڕوکۆبوونهوه ئهدهبی وفهرههنگی یهکاندا دهوری بهرچاو ئهبینێت بهتایبهت له ئهنجومهنهکانی شاری سنهوسهقز که دواین چالاکی له شاری سهقزبه وتارێکی ئهدهبی و توێژینهوه له کونگرهی مهولهوی کوردابهشداری چالاکانهی بوو وههروهها بۆ کونگرهی فهرزانهگان که لهشاری سنه بهڕێوه چوو روانگهی نوێخوازیانهی سوارهی ئیلخانی زادهی له وتارێکی تێروتهسهل دا ئامادهکردبوو که بهداخهوهله کاتی بهرێوهچوونی سمینارهکه جێگهی ژیلا بهگوڵ نهخشێنرا بوو بهڵام هاوڕێکی ژیلا بهناوی کولسوومی عوسمان پوور بهچاوی فرمێسکاوییهوه وتارهکهی ژیلای پێش کهش بهبهشداربوان کرد….بهداخهوه ئهم خاتوونه شێعرهی دهڤهری ئهشق وجوانی وئاوهدانی ئهم کچه تهمهن گوڵ وپهپوولهی شاری سهقز له رۆژی ۶/۷/۱۳۷۵ههتاویداهاورێ له گهڵ بنهماڵهکهی کهدهیانویست بچنه شاری تاران بۆتهواف وزیارهتی شێخه شێعرهکهی کوردهواری مامۆستا شێرکۆ بێکهس لهرێگادا تووشی کارهساتی وهرگهڕانی ماشێن دهبن وبهداخهوه ژیلای شاعیربهتهمهنێکی کهم وکارامهی ۳۲ساڵیهوه لهگهڵ کچه تهمهن کورتهکهی بهناوی “ژینۆ’ گیانیان لهدهست ئهدهن،که گهلی کوردبهگشتی وشاری سهقز بهتایبهتی ژنهشاعیرێکی بوێروچاونهترسی بواری ئهدهب وگهشهکۆمهڵایهتیهکانی لهکیس وخهسارچوو، ههواڵی مهرگی ژیلاحسهینی سهرهڕای نهبوونی دهستگای راگهیاندنێکی ئهوتۆ زۆر زووبهوڵاتدا بڵاوبو وهوهوشاری سهقزی کرده پاپۆڕی ئاشقانی شێعرووهفادارهکانی ژیلا ههربۆیه له ماوهی سێ رۆژ پرسهوسهرهخۆشیداکه لهلایهن بنهماڵهی بهڕێزیان وئهندامانی ئهنجومهنی فهرههنگی ئهدهبی مهولهوی کوردی شاری سهقزبهڕێوهچوو ههموو ئهندامانی ئهنجومهنهئهدهبیهکانی شارهکانی سنه،مهریوان، بانه،مههابادوبۆکان …. ههروهها گهلێک کاسایهتی ناوداروناسراوی وێژهوئهدهبی کوردی بهپیرئهوکۆستهگهورهوخهمهناوادهیهی بنهماڵهکهی وئهدیبان وخهڵکی شاری سهقزهوه هاتن وتهرمی ژیلاوکچۆڵهکهیان له گۆڕستانی دۆزهغهره له رۆژههڵاتی شاری سهقزدا له تهنیشت باو وباپیرانی بهخاک ئهسپهردهکرد.
گهر لاپهڕهی ژیانی ئهدهبی وهونهری ژیلاحسهینی ههڵبدهینهوه دهبینین یهکهم بهرههمی دهسنووسی ژیلا حسهینی چیرۆک “بربادرفته” یه که بهزمانی فارسی نووسیویهتی ودواتر ژیلاخۆی زۆر تامهزرۆی چاپ کردنی نهبوو ههربهوپێیه ئهوهڵین بهرههمهکانی ژیلا بهزمانی فارسی بوون ههتا سهرهتای ساڵهکانی ۱۳۶۳و۱۳۶۴ههتاوی که لهبهشی کوردی رادیۆ سنه له بهرنامهیهکدا بهناوی”ئێمهوگوێگرهکان” دهستی بهکاروتێکۆشان کرد ئهوهبهومانایه نیه که وا ژیلا ئاشنای ئهدهب وفهرههنگی رهسهنی گهلهکهی نهبوو ئاشکرایه زۆربهجوانی شارهزای ههمووبهیته کوردی و ئاشنای زۆربهی شێعروشێوازی شێعری شاعیرانی کورد بوو وبۆههمیشهیش شانازی پێوهدهکردن و لهوبوارهیشدا قهڵهمهکهی خستهگهڕ وگهلێک بهرههمی بهنرخی له دووتۆی کتێب ودهفتهردا پێش کهش بهدیوهخانی وێژهوئهدهبی کوردهواری کرد که بهرهامهکانی بریتین له:
۱- دیوانهشێعرێک بهناوی “گهشهی ئهوین” کهیهکهم بهرههمی شاعیر بوو ساڵی ۱۳۷۴ههتاوی چاپ هبڵاو بو وهتهوه.
۲- دیوانهشێعروچهند چیرۆکێک بهناوی “قهڵای راز” ساڵی ۱۳۷۸ ههتاوی پاش مهرگی شاعیرکه لهسێ بهشدابڵاوبوهتهوه.
بهشی یهکهم : پاشماوهی شێعرهکوردی یهکانی ژیلا خانمه.
بهشی دووههم : ههڵبژیردراوی کورتیله چیرۆکهکوردیهکانی ژیلای جوانهمهرگه.
بهشی سێههم: کۆمهڵه شێعرێکی ژیلاخانمه بهزمانی فارسی کهخوالێخۆش بوو خۆی ناوی”باران”ی لهسهرداناون.
۳- وهرگێڕانی چیرۆکی”تهلهبی مهعریفهت”لهنووسینی سادقی هیدایهت کهله گوڤاری رامان دا له ههولێر بڵاوبوهتهوه.
۴- وهرگێڕانی رۆمانی “دزیره” له فارسییهوهبۆکوردی.
۵- کۆمهڵه وتارێکی ههمهرهنگ.
۶- کۆمهڵه شێعرێک بۆ مناڵان “ئامادهی چاپ”.
-------------------------------------------------------------
ژیلا حوسینی:
چاولهچاوت ناترووکێنم
نیگام چۆلهکهی ترساوی بێ لانهیه
ههربهتهنیا
لهنێدارستانی چڕی نیگای تۆدا
ئارام ئهگرێ
سهیرم بکه
چاولهچاوم مهترووکێنه ههتاکوو شهو
چونکه چاوم
چهندماندووبێ
چهندبێزارودڵشکاوو وسهدپارهبێ
ههرشهودابێ
چیرۆکێکی تازهی پێیهو
مهلهکانی دارستانی نیگات
بهئارامی ئهکاتهخهو.