ادامه بخش سوم :
راسته
HEMIPTERA
سن _ شته_ شپشک_ زنجره
حشرات این راسته را به دو زیر راسته مشخص :
(الف) سنها (Heteroptera)
(ب) شته و شپشک و زنجره و پسیلید (Homoptra) تقسیم میکنند .
الف _ زیر راسته
HETEROPTERA
(نیم سخت بالان)
سنها به رنگهای سبز . قهوه ای و آبی روی گیاهان یافت میشوند که برخی از آنها در اثر تماس شیئ با بدنشان بوی بخصوصی از خود خارج میکنند . سر سنها در امتداد بدن قرار دارد که در دنباله آن خرطوم دیده می شود . سنها چشمهای مرکب بزرگ دارند ولی غالبا" فقط دو عدد چشم ساده در سنهای خاکزی دیده میشود . سنهای آبزی چشم ساده ندارند . شاخکها 5 بند یا کمتر دارند و در سنهای آبزی زیر سر مخفی است . خرطوم سن از لب زیرین ناودانی شکل و سه تا چهار مفصلی تشکیل شده که آرواره ها بصورت
میله های تیزی در داخل آن قرار دادند . در مقطع آرواره ها دو سوراخ یکی برای تزریق ماده بزاقی و دیگری برای مکیدن شیره گیاهی یا خون قرار دارد .
سنها با خم کردن خرطوم در حول مفصلها می توانند تیغه های آرواره خود را داخل بدن میزبان نموده مایع درون آن را پس از تزریق بزاق بمکند .
بند اول سینه سنها معمولا" بزرگ است و کیل پشتی قسمتهای مختلف سه مفصل سینه را در بر میگیرد . بالهای رویی سنها نواحی مشخصی دارند که تفاوت شکل آنها در بین خانواده ها برای شناسایی بکار میرود .
بال جلویی تعداد کمی رگبال در ناحیه غشایی دارد . بسیاری از سنها بدون بال هستند و یا بالهایشان بصورت جوانه های کوچکی است و برای شناسایی آنها لازم است از روی شکل پا وسایر قسمتهای بدن استفاده نمود .روی تخم سنها معمولا" شیارهایی است ونوزاد ها با پاره کردن منظم پوسته رویی تخم همانند در قوطی از آن خارج میشوند . سنهای خاکزی تخمهای خود را معمولا" روی گیاهان بطور ردیفی کنار هم قرار میدهند .
نوزاد سنها پنج دوره پورگی دارند که بتدریج شباهت بیشتری به سن بالغ پیدا می کنند.
کلید شناسایی خانواده های مهم سنها
۱- شاخکها کوچک و از بالای سر دیده میشوند .سنهای خاکزی یا روی آب. طول سر حداقل پنج برابر عرض آن است .(Hydrometridae)
۲ -شاخکها کوچک و از بالای سر دیده نمی شودمحل زندگی زیر سطح آب است .سپرچه دیده نمی شود مگر آنکه طول بدن کمتر از ۵/۲ میلیمتر باشد . خرطوم کوتاه و پهن
۳- طول سر کمتر از برابر عرض آن است . شاخک پنج بندی. طول بدن دو میلیمتر یا کمتر . سپرچه به وسط شکم نمیرسد . محل زندگی روی سطح آب است.
۴- شاخک چهار بندی . زیر شکم انبوهی از موهای نرم نقره ای رنگ دارند.و سنها سبز رنگ که ناخن آنها در امتداد پنجه است .
۵- طول بدن بیش از سه میلیمتر سپرچه حداقل به وسط شکم میرسد و خاکزی است و دارای پنجه دو بندی است.(Acanthosomidae)
۶-پنجه سه بندی . ساق پا خارهای زیادی دارد. به رنگ سیاه تا قهوه ای تیره با جلای فلزی دیده میشوند. (Cydnidae)
۷-ساق پا خار زیادی ندارد در این صورت بدن موی زیادی دارد.سپرچه به انتهای شکم میرسد و کنار کیل پشتی برجستگی ندارد.
۸- زیر شکم موی نرم نقره ای ندارد. خرطوم خمیده و هنگام استراحت به بدن نمی چسبد . طول بدن بیش از ۵/۴ میلیمتر است و خرطوم چهار مفصلی است . (Nabiidae) و خرطوم سه مفصلی (Reduviidae)
۹-سنهایی هستند که هرگز سبز رنگ نیستند . ناخن پهلوی پنجه است. ران پای عقب از نوک شکم میگذرد پاهای وسطی به پاهای عقبی نزدیکتر است.(Gerridae)
-ران پای عقبی به نوک شکم نمی رسد . پای وسطی بین پای جلو و عقب است.(Veliidae)
۱۰-خرطوم مستقیم و هنگام استراحت به بدن می چسبد و طول کمتر از ۵/۴ میلیمتر است . و کیل پشتی و لبه خارجی بال جلو ضمیمه تور مانند دارد. کیل پشتی بطرف عقب برگشته و روی سپرچه قرار می گیرد و یا سر و کیل پشتی سیاه و غشاء بال نامشخص است . (Tingidae) واگر کیل پشتی روی سپرچه را نپوشاند . غشاء بال مشخص و رگ عرضی دارد.(Piemidae)
۱۱- وبدون پوشش تور مانند .پنجه دو بندی.طول بدن کمتر از ۵/۲ میلیمتر(Microphysidae)
۱۲-پنجه سه بندی . بند اول و دوم شاخک کوتاه و ضخیم و طول آنها کمتر از نصف مجموع طول بندهای سوم و چهارم است که خیلی باریک هستند. طول بدن کمتر از سه میلیمتر است (Dipsocoridae)
۱۳-بدن پهن و طول آن بیش از ۵/۳ میلیمتر و شاخک ضخیم . بال جلویی تقریبا" کاملا" غشایی.(aneuridae)
-غشاء بال تا بیش از نوک سپرچه کشیده نشده یا بالها کوچک شده (Aradidae)
۱۴- شاخکها مشخصات فوق را ندارند. چشم ساده ندارندبدن پهن قهوه ای و بی بال (Cimicidae)
۱۵- چشم ساده دارند خرطوم سه مفصلی و هنگام استراحت به سر نمی چسبد . اگر بالها کوچک باشند طول بدن سنها کمتر از ۵/۲میلیمتر است(Cimicidae)
-خرطوم ۳یا ۴مفصلی و هنگام استراحت به سر می چسبد . اگر بالها کوچک باشد طول بدن سنها بیشتر از ۵/۲میلیمتر است . و خرطوم سه مفصلی دارند . (Saldidae)
۱۶- خرطوم چهار مفصلی قسمت غشایی بال رویی تعداد ۵عدد رگبال موازی یا کمتر دارد. اگر بال کوتاه باشد شکم قهوه ای تیره تا سیاه طول سپرچه کوتاهتر از طول خط میانی محل تلاقی دو بال . اگر این طول تقریبا" برابر باشد سطح پشتی بدن براق و نقطه دار . پاها باریک (Berytinidae )
-طول سپرچه برابر یا بیشتر از طول خط میانی محل تلاقی دو بال . اگر این طول تقریبا" برابر باشد سطح بدن براق و نقطه دار نیست(Lygaeidae)
۱۷- قسمت غشایی بال رویی تعداد شش عدد رگبال یا بیشتر دارد . اگر بال کوتاه باشد شکم زرد تا سبز و یا منقوش به لکه های سیاه یا سرخ است. شاخکها ساق پاها و ران پاهای وسطی و عقبی نوار های مشخصی دارند.(Stenocephalidae)
۱۸- شاخکها ساق پاها و ران پاهای وسطی و عقبی نوار مشخصی ندارند . بند چهارم شاخک خمیده . پهنای سر تقریبا" برابر با قاعده کیل پشتی . ران پای عقب با خارهای قوی در زیر و نزدیک نوک است . (Alydidae)
-بند چهارم شاخک مستقیم . سر خیلی باریکتر از پهنای قاعده کیل پشتی و اگر پهنای آنها برابر باشد ران پای عقبی بدون خار. در بال جلو ناحیه چرمی رشد زیادی کرده به رنگ قهوه ای مایل به خاکستری (Coreidae)
-بال جلویی عمدتا" غشایی به رنگ سرخ تا سیاه (Rhopalidae)
۱۹- سپرچه دیده نمیشود مگر آنکه طول بدن کمتر از ۵/۲میلیمتر باشد . خرطوم کوتاه و پهن . (Corixidae)
-سپرچه دیده میشود . خرطوم استوانه ای نوک تیز و مشخص . انتهای شکم دم سختی دارد. (Nepidae)
۲۰- انتهای شکم بدون دم سخت .سنهای پهن و تخم مرغی شکل .ران پاهای جلویی خیلی ضخیم . بالهای جلویی خوب رشد کرده .(Naucorida)
-ران پای جلویی ضخیم نیست . بالهای جلویی رشد کمی دارد.
۲۱- سنهای طویل و قایق مانند که به پشت شنا می کند .طول بدن سنها کمتر از ۳ میلیمتر (Pleidae)
و طول بدن سنها بیش از ۱۰میلیمتر