من كیستم

من كیستم ؟

انشاء

من كیستم؟ این سؤالی است كه ذهن هر فردی، به ویژه جوانان و نوجوانان ، را به خود مشغول می دارد و به دنبال همین سؤال است كه در جستجوی خویشتن و كسب هویت تلاش می كند. البته این سؤال به یك باره در نوجوانان بروز نمی كند، بلكه ریشه آن در دوران طفولیت وجود دارد و فرد در جریان رشد، به تدریج وجود خود را از دیگران متمایز می سازد.

هویت یابی در دوران نوجوانی به موازات رشد فیزیكی، شناختی، عاطفی و اجتماعی اهمیت خاص می یابد. بسیاری از نوجوانان با شور زیادی از خود سؤال می كنند كه جایگاه اجتماعی من كجاست؟ شغل آینده من چیست؟ رشته تحصیلی من چه خواهد بود؟ سرانجام با چه كسی ازدواج خواهم كرد؟ و نهایتاً ارزشهای اخلاقی و فلسفی من چه خواهند بود؟

انتخاب این راهها و ارزشها بر عهده كیست و چه كسی مسئول شناساندن راه درست زیستن به نوجوانان است؟ جوابگویی به این سؤالات بیش از پیش رسالت والدین، مربیان و به ویژه مشاوران و مسئولان فرهنگی جامعه را نشان می دهد.

شرح و بیان موضوع

هیچ چیز در دنیا برای نوجوان و جوان به اندازه ی سؤالاتی كه به هویت او مربوط می شود، نگرانی و دلواپسی ایجاد نمی كند. این كه او به گمان خویش، چگونه انسانی است و درباره استنباط دیگران درباره خود چه احساسی دارد، او را برای «تسلط بر خود» به تلاش وا می دارد. یك روانكاو آمریكایی به نام اریكسون می نویسد: «معرفت هر فرد نسبت به خود منوط به این است كه تصویرهایی كه او از خود دارد و چهره ای كه دیگران از وی ترسیم می كنند، كدام زودتر در ضمیر او جایگزین می شود.» غرور و حساسیت جوانان و همچنین سنگدلی ظاهری آنان نسبت به امور و ارزشها و بی پروایی آنان در انتقاد ، به همین موضوع بستگی دارد.

به اعتقاد "جیمز مارسیا" هویت ، یك نوع سازمان درونی خودجوش و پویاست كه از انگیزه ها، توانایی ها، باورها و تجارب گذشته فرد نشأت می گیرد. وی چهار نوع هویت را به شرح ذیل از هم متمایز كرده است.

1-هویت كسب شده: این گروه از جوانان، بحران هویت را با موفقیت پشت سرگذاشته و نسبت به اهداف معینی، تعهدات لازم را در خود ایجاد نموده اند. این گروه معمولاً انعطاف پذیرند و با فكر و درایت عمل كرده و از اعتماد به نفس بالایی برخوردارند.

2-هویت پیش رس: این گروه بدون داشتن تجربه بحران نوجوانی، نسبت به اهداف خاصی كه دیگران و به ویژه والدین از قبل تدارك دیده اند، احساس تعهد پیدا كرده اند. مثلاً انتخاب رشته ی تحصیلی ، نوع شغل ، همسر و حتی سبك زندگی آنان توسط دیگران تعیین شده است. آنان معمولاً انعطاف ناپذیر و معتقد به اعتقادات خانوادگی و مرسومات و قوانین اجتماعی بوده و از مراجع قدرت پیروی می كنند.

3-هویت خویشتن یاب: این گروه در جهت كسب هویت تلاش كرده و همواره در حالتی دوگانه و متعارض به سر می برند. معمولاً مضطرب ، پر حرف و رقابت طلب هستند و با والدین غیر همجنس رابطه نزدیكی دارند.

4-ابهام هویت: این گروه هیچ نوع بحرانی را تجربه و یا سپری نكرده و در عین حال برای دستیابی به اهداف خاصی هم احساس تعهد نمی كنند و روی هم رفته افرادی بی خیال، سطحی و ناخرسند و تنها هستند.

اریكسون كه نام او با «هویت یابی» در دوره  نوجوانی تداعی می شود، معتقد است كه عمده ترین تكلیف یك نوجوان حل بحران «هویت در برابر سردرگمی نقش» است و برای رسیدن به هویتی كم و بیش با ثبات، نوجوان باید نیازها و آرزوها و توانایی های خود را به شكل تازه ای سازمان دهی كند تا از طریق آن بتواند خود را با انتظارات موجود در جامعه وفق دهد. اریكسون بر این مسئله تأكید می كند كه طرد شدن از طرف دیگران یا اجتماع ممكن است باعث شود كه نوجوان نتواند در خود احساس هویت پیدا كند.

در دوره خویشتن یابی، نوجوان خود را مكـّلف می بیند تا به اهداف خاصی، صادقانه تعهد سپرده و به آنها وفادار بماند. شاید به همین دلیل است كه نوجوانان در بسیاری موارد تمایل به عضویت در گروههای خاص، مسلكهای ویژه، مُدهای متنوع یا پیوستن به گروههای همسالان دارند.