فعالیت های کلاس دهم تصویر سازی مدرسه شهید فهمیده+برنامه امتحانات هنرستان شهید فهمیده كاربرد كامپيوتر و اينترنت
رايانه و كاربردهاي آن
تعريف و مزاياي رايانه
رايانه دستگاهي الكترونيكي است كه داراي حافظه ميباشد و قابـل برنامه ريزي است. همچنين امكان انجام عملـيات رياضي و محاسباتي را با دقت و سرعت بالا دارد.
مزاياي رايانه را مي توان به شرح زير بيان كرد:
1- سرعت انجام عمليات
2- دقت و صحت انجام كار
3- قابليت اطمينان
4- توانايي ذخيره سازي
1- سرعت
يكي از مزاياي رايانه هاي امروزي سرعت محاسباتي آنهاست كه ميتوانند صدها ميليون عمليات را در يك ثانيه انجام دهند.
2- دقت
رايانه ها در عين سريع بودن، دقيق نيز هستند. دقت اندازه گيري ومحاسباتي رايانه ها در كليه عمليات محاسباتي بسيار بالا است. به طور كه براي محاسبه فاصله ستارگان ويا ساير وسايل محاسباتي با چندين رقم اعشار،از رايانه استفاده مي كنند.رايانه ها به ندرت اشتباه مي كنند و فقط زماني اشتباه درآنها رخ مي دهد كه دستورات داده شده اشتباه باشند.
3- قابليت اطمينان
اطمينان ما به رايانه ها بسيار زياد است،زيرا بر اساس محاسبات آنها،فضا پيماها را به دل كيهان مي فرستيم و بيماريها را به كمك آن تشخيص داده ودرمان ميكنيم. امروزه رايانه ها نشان داده اند كه خستگي ناپذيرند و در عمليات تكراري قابل اطمينان مي باشند.رايانه ها در شرايط دشوار وزمانهاي طولاني مي توانند كار كنند.
4- ذخيره سازي
يكي از مزاياي مهم رايانه ها، داشتن حافظه زياد است. مخصوصاً امروزه با حافظه هاي بسيار بالا مواجه هستيم كه ميتوانند چند ميليون عبارت را در خود جاي دهند و ذخيره نمايند.
ويژگي اصلي رايانه در زمينه ي ذخيره سازي اطلاعات، حجم كم است. به عنوان مثال،مي توان يك كتاب5000 صفحه اي را در اندازه چند سانتيمتر مربع ذخيره كرد و از آن مهمتر به كمك امكانات خاصي كه تنها در رايانه قابل استفاده است،در عرض چند ثانيه به هر مطلبي كه نياز است ميتوان دست يافت پس دوويژگي مهم رايانه ها در باره ذخيره سازي عبارت انداز :
1- توانايي ذخيره سازي انبوه
2- سرعت دسترسي بالا
انواع رايانه ها
رايانه ها از لحاظ وسعت و قدرت پردازش به چهار گروه زير تقسيم مي شوند:
1- ريز رايانه ها يا Micro Computer كه به رايانه هاي شخصي (Personal Computers) معروف هستند.
2- رايانه هاي كوچك ياMini Computer
3- رايانه هاي بزرگ ياMain Frame
4- ابر رايانه ها ياSuper Computer
رايانه هاي شخصي
ريز رايانه هاي امروزي توانمنديهايي دارند كه با رايانه هاي بزرگ سالهاي پيش برابري مي كنند. در كنار اين برتري قيمت ارزان وكاربرد آسان را نيز مي توان به مزاياي آنها اضافه كرد.رايانه شخصي كوچكترين و ارزانترين نوع رايانه است كه امروزه توانايي اين نوع رايانه بسيار پيشرفت كرده است وبه علت ارزان بودن از آن در منازل يا مؤسسات كوچك استفاده مي كنند.رايانه هاي كوچك در انواع روميزي(Desktop) وكيفي(NoteBook ,Laptop) ساخته مي شوند.
كاربردهاي رايانه
ماشيني كه تواناييهاي چنين گسترده و چشمگير دارد بي ترديد كاربردهاي وسيعي خواهد داشت اگر بخواهيم به تمام كاربرد هاي رايانه اشاره كنيم بايد يك كتاب (مثنوي هفتاد من كاغذ) براي آن بنويسيم(كه در او ن موقع به ما ميگن:بابا تو ديگه كي هستي) آنچه در اينجا ميخوانيد تنها برخي از كاربردهاي اين ماشين باحال است. رايانه ها در تمام مراحل زندگي آدمي به كار گرفته مي شوند.
كاربرد رايانه در آموزش
رايانه تواناييهاي دارد كه آن را به عنوان يك ابزار كمك آموزشي مفيد مطرح مي سازد. به كار گيري رايانه درآموزش علاوه بر جذابيتهاي آن بر كيفيت آموزش موجب كاهش هزينه هاي آموزش ميشود.
مي پرسيد چطور؟ فرض كنيد كه قراراست در يك كلاس به دانش آموزان چگونگي عملكرد موتور اتومبيل توضيح داده شود پس لازم است كه در يك كارگاه بزرگ يك م.ت.ر واقعي موجود باشد وآموزش انجان بگيرد حالا همين كار را مي توان به كمك يك برنامه رايانه اي مناسب در كلاسهاي درس به نحو مطلوبي انجام داد به علاوه توانايي هاي ويژه اين روش عملكرد هر جزء موتور را نيز به نمايش مي گذارد. موردي كه ديدن آن در يك موتور واقعي هرگز ميسر نگردد.
كاربرد رايانه در تجارت
در زمان هاي گذشته تجارت و بازرگاني مستلزم سفرهاي دور ودراز بود به دست آوردن اطلاعات در مورد يك كالاي خاص دشواريهاي زيادي داشت و براي اينكه تاجر موفقي باشيد بايد دشواريهاي آن را به جان مي خريديد.امروزه به دليل وجود رايانه ها تجارت نيز توسعه يافته است به كمك يك رايانه كه با ساير رايانه ها در ارتباط است مي توانيد اطلاعات ارزنده اي را به دست آورد. سفارش خريد كالا بدهيد يا كابايتان را به فروش برسانيد. حتي در يافت و پرداخت پول نيز به كمك پولهاي الكترونيكي كه به شكل كارتهاي اعتباري بين المللي عرضه مي شود صورت مي گيرد امروزه تجارت الكترونيكي بخش قابل توجهي از تجارت جهاني را به خود اختصاص داده است.
كاربرد رايانه در پزشكي
آيا ميتوانيد تصور كنيد كه آپانديس يك فضا نورد در ايستگاه فضايي مير(واقع در كشور روسيه) به وسيله آدم آهني كه با رايانه هدايت مي شد مورد عمل جراحي قرار گرفته است؟
پزشكي كه از دير بازهمواره به دنبال شيوه هاي درمان بيماريها مي گشته است امروزه ابزاري به نام رايانه را در دست خود مي بيند كه علاوه بر حضور در عرصه هاي عملي و انجام كارهاي دشوار براي تحقيق و پژوهش نيز بسير مناسب است نمونه سازيهاي رايانه براي پژوهش در موضوع هاي گوناگون پزشكي سبب شده است كه پيشرفتهاي اين دانش كهن سرعتي زياد پيدا كند و حتي درمانهايي مطرح شود كه در گذشته قابل تصور نبودند.
رايانه ها براي نگهداري سوابق بيماران توليد داروهاي جديد وتأثير آنها تشخيص بيماريها و... حضور دارند.
كاربرد رايانه در امور اداري
شايد اولين برخورد شما با رايانه در بانك بوده باشد. رايانه ها بهترين روش را براي مقابله با كاغذ بازي در اداره ها ارئه ميكنند. ساده كردن كارها ايجاد سرعت عمل در انجام امور اداري كمك به مديران براي نظارت بر عملكرد كاركنان و بهبود سيستم اداري از مواردي هستند كه رايانه ها به همراه آورده اند.
در عرصه مديريت، رايانه ها را براي نظارت و ارزيابي سيستم وكاركنان به كار مي برند. در اين حوضه دانش مديريت به كمك سيستمهاي اطلاعات مديريت(MIS) وسيستمهاي پشتيباني تصميم گيري(DSS) ابزار قدرتمندي در اختيار مي گيرد نتيجه استفاده از اين روشها به كمك رايانه وجود سازمانهاي منظم كارآمد وسود آور خواهد بود.
كاربرد رايانه در هنر
رايانه مي تواند در عرصه هاي هنري نيز وارد شود. اين حضور شكلهاي گوناگوني دارد. براي مثال وجود برنامه هاي رايانه اي مناسب ،هنر جديدي به نام گرافيك رايانه اي را به دنيا معرفي كرده است.در سينما براي ساخت صحنه هايي كه در آنها جلوه هاي ويژه وجود دارد از رايانه استفاده مي شود.به عنوان نمونه فيلمهاي مثل ماسك،پارك ژوراسيك،نجات سرباز رايان و صدها فيلم نظير آنها توانستند با بهره مندي هوشمندانه از رايانه صحنه هاي به ياد ماندني خلق كنند.رايانه در هنر موسيقي نيز به كمك آهنگ سازان ونوازندگان امده است وابزار مفيدي براي آنها محسوب ميشود.
كاربرد رايانه در صنعت
دو روش رايانه اي رايج در صنعت عبارت اند از:
1- Computer Adied Design(CAD)
2- Computer Adied Manufacturing(CAM)
در CAD رايانه ها براي طراحي بكار مي روند.از طراحي يك پيچ گرفته تا بدنه اتومبيل را مي توان به وسيله رايانه انجام داد .درCAM بحث استفاده از رايانه در توليد و ساخت مطرح است.نتيجه استفاده از رايانه در صنعت، توليد بيشتر،كيفيت بهتر، كاهش هزينه هاي توليد و زمان توليد كمتر مي باشد. به هر حال در اين زمانه رايانه نقش ممتازي در صنعت دارد.
اجزاي رايانه
رايانه را به دو بخش اصلي تقسيم كرده اند:
1- سخت افزار(Hard Ware)
2- نرم افزار(Soft Ware)
سخت افزار
به كليه اجزاي فيزيكي و قابل لمس رايانه سخت افزار گفته مي شود به عنوان مثال، صفحه كليد،ماوس، بردهاي الكترونيكي و درايو هاي فلاپي و سي دي سخت افزار رايانه محسوب مي شوند.
نرم افزار
به كليه برنامه هاو دستور العملهايي كه جهت ارتباط با رايانه مورد استفاده قرار مي گيرند.نرم افزارگفته مي شود به عنوان مثال،سيستم عامل،برنامه هاي كاربردي برنامه هاي ويروس ياب نرم افزار رايانه محسوب مي شوند.
اصطلاحات عمومي
رايانه فرهنگ خاص خود را دارد. در اين فرهنگ با واژه ها واصطلاحاتي برخورد ميكنيم كه بسيار غريب به نظر مي رسند پس از اين با اين واژه ها سرو كار خواهيم داشت. در اين قسمت با چند اصطلاح آشنا مي شوديم:
سيستم
تاكنون بارها و بارها واژه ي سيستم را شنيده ايد سيستم را در زبان فارسي مي توان نظام دستگاه يا سامانه معني كرد.يك سيستم از اجزايي تشكيل مي گردد كه بر اساس قانونمندي خاصي انتخاب شده اند هر يك از اجزا وظيفه ي معين و تعريف شده دارد كه بايد به دقت به آن عمل كند تا هدف نهايي طراحي سيستم به دست آيد.
هر بخش سيستم علاوه بر انجام وظيفه هاي خود بايد بر اساس قانون حاكم برسيستم با ساير اجزا ارتباط داشته باشد وبا آنها در تعامل باشد.
نمونه هاي زيادي از سيستم را ديده ايد براي مثال سيستم گردش كار در يك بانك را در نظر بگيريد در اين سيستم كارهاي وجود دارند كه از سوي كاركنان بانك انجام مي شوند و روال انجام كار هر نفر دراين سيستم به دقت طراحي شده است تا درنهايت عمليات بانكي با سرعت ودقت انجام بگيرد اگر يكي از اجزاي سيستم كار خودرا به درستي انجام ندهد در سيستم مشكل به وجود مي آيد از سوي ديگر اگر طراحي سيستم با ديد مناسب ودقت نظر انجام نشده باشد سيستمي نا كار آمد خواهيم داشت.
پس به طور خلاصه بايد گفت:
سيستم مجموعه اي از اجزا است كه بر اساس يك قانون وروش ويژه براي رسيدن به يك هدف از پيش تعيين شده باهم كار ميكنند.
رايانه خود نمونه اي از يك سيستم است در اين سيستن اجزايي وجود دارند كه هر كدام كاري انجام مي دهند وعملكرد رايانه حاصل كار اين اجزا مي باشد.
پس از آشنايي بيشتر با اجزاي يك رايانه بار ديگر در باره مفهوم سيستم بحث ميكنيم.براي آشنايي با مفاهيم اصلي يك سيستم رايانه اي مثال زير را در نظر بگيريد.براي انجام خريد هفتگي اطلاعات زير ممكن است مورد استفاده قرار بگيرند:
· ليستي از كالا هاي مورد نياز
· مبلغي كه بايد پرداخت نمود
· قيمت هر كالا
هنگام خريد ما نياز داريم اين اطلاعات را با محاسبه ي قيمت كل كالا ومبلغ پرداختي پردازش كنيم انجام عملياتي مثل محاسبه را پردازش داده ها مي گويند.
داده ها
داده از آن دسته واه هايي است كه دررايانه زياد به كار مي رود داده را بايد به معناي معلوم در نظر بگيريد. وقتي كه در يك مسئله رياضي تعدادي معلوم داريد بايد با يك روش مناسب اين معلومها را استفاده كنيد تا از آنها به مجهول يا مجهولهاي مسئله برسيد.در رايانه نيز داد ه ها دانسته هايي هستند كه در اختيار داريم اين دانسته ها رابه ماشين مي دهيم وبراساس برنامه ريزي از پيش انجام شده مورد پردازش قرار مي گيرند تا نتيجه ي مطلوب بدست بيايد.پس داده ها را بايد دانسته هاي اوليه اي دانست كه به رايانه مي دهيم.
داده ها مي توانند در شكلها وانواع گوناگوني باشند. از جمله مي توان داده هايي به شكل صدا،تصوير،عدد، حروف الف با علامت ويا تركيبي ازآنها داشت.هر داده اي به وسيله يدستگاه خاصي به رايانه وارد ميشود.
در اغلب حالات داده ها تا زماني كه پردازش نشده اند بدون معني هستند پردازش ميتواند اجراي عمليات محاسبه بر روي آنها مرتب سازي و يا حتي گروه بندي داده ها باشد.
اطلاعات
بر خلاق داده ها اطلاعات داراي مفهوم هستند وتفسير آنها بستگي به مفهوم آنها دارد براي درك بهتر اين موضوع مثال زير را درظر بگيريد:
فرض كنيد ليستي از اعداد زير را داريم:
18،18،26،22،19،20،19
اين اعداد ممكن است به عنوان داده در نظر گرفته شوند زيرا مفهومي ندارند وفقط ليستي از مقادير هستند آنها ميتوانند به هر صورتي تفسير شوند:سن افراد يك تيم فوتسال يا ساعاتي از هفته كه يك شخص تلويزيون تماشا مي كند.اگر ما ميگفتيم اين مقادير بيشترين دماي شهر تهران در هر روز از هفته اول ارديبهشت ماه سال1383 است آنها داراي مفهومي بودند، بنا براين اطلاعات محسوب مي شدند.بنا براين اطلاعات در حقيقت داده هايي است كه مفهومي را به همراه دارد.داده هاي خام اوليه پس از اينكه مورد پردازش قرار گرفتند، اطلاعات را توليد مي كنند در واقع بايد اطلاعات را داده هاي پردازش شده ناميد وقتي كه صحبت از اطلاعات مي شود درست همين معنا از آن برداشت مي شود.اطلاعات دانسته هاي نهايي و نتيجه هاي حاصل از پردازش داده ها است كه بايد ذخيره شود تا در زمان مورد نياز مورد استفاده قرار بگيرد.طبيعي است كه اطلاعات نيز مانند داده ها گونه هاي زيادي داشته باشد. اطلاعات به شكل صدا تصوير متن يا تركيبي از تمام اينها ديده مي شود.
پردازش داده هاي خام اطلاعات را بوجود مي آورند
دانش
دانش براي تفسير و رائهي اطلاعات مورد استفاده قرار مي گيرد. بعد از انجام اين كار مي توان روي اطلاعات دريافتي تصميم گيري كرد به عنوان مثال فرض كنيد شما در حال رانندگي اتومبيل هستيد و به يك چهار راه نزديك مي شويد چراغ راهنماي چهار راه به رنگ زرد تبديل مي شود وشما ترمز و توقف مي كنيد در اين مثال چراغ زرد،داده، توقف اتومبيل اطلاعات و دانشي كه شما براي تبديل داده ها به اطلاعات استفاده مي كنيد علايم راهنمايي است.
مثالي ديگر، در يك گوشي تلفن همراه چشمك زدن چراغ سبز را مي توان به عنوان داده فرض كرد روشن بودن گوشي ومتصل بودن آن به شبكه مخابرات براي ارسال و دريافت مكالمات اطلاعات مربوط به اين موضوع بوده ودانش مربوطه از دفترچه اهنماي تلفن به دست مي آيد.
كاربردهاي اينترنت:
امروزه كاربردهاي اينترنت آنچنان گسترده شده كه نمي‌توان تمامي كاربردهاي آن را برشمرد. چندان عجيب نيست اگر بگوييم بزودي اينترنت يكي از اجزاي ضروري زندگي انسانها ميشود. در گذشته، پست به علت ارزان بودن آن بسيار مورد استفاده قرار مي‌گرفت، اما مدت زمان دريافت نامه توسط گيرنده بسيار زياد بود. اكنون ميتوان به سادگي متني را تايپ كرده و با فشار يك دكمه آن را براي شخص ديگري در دورترين نقطه كره زمين ارسال كرد و آن شخص نيز نامه را در كمتر از چند لحظه دريافت كند. اكنون حتي بدون اينكه از منزل خود خارج شويد ميتوانيد كالايي را از يك شركت مثلاً در ژاپن خريداري كنيد. ميتوانيد بجاي رفتن به كتابخانه براي تحقيق پايان‌نامه تحصيلي خود چندين كتابخانه معتبر دنيا را با سرعت بسيار جستجو كنيد و از ميان انبوه مطالبي كه ممكن است خواندن همة آنها عمر نوح طلب كند، مطلب مورد نظر را بلافاصله پيدا كنيد. ميتوان: از آخرين اخبار، به طور زنده آگاه شد. جديدترين قيمت انواع محصولات كشاورزي، صنعتي را مشاهده كرد. آخرين شماره مجله يا روزنامه مورد علاقه را قبل از اينكه حتي چاپ شود، خواند. با هزينة بسيار اندك با افراد خارج از كشور تماس تلفني گرفت. آخرين نرم‌افزارهاي روز دنيا را دريافت كرد. بعضي از موسسات حتي به شما اجازه مي‌دهند در كلاسهاي آنها ثبت نام كنيد و در پاي كامپيوتر درس مورد علاقه خود را خوانده و مدارك دانشگاهي معتبري نيز دريافت كنيد. شما ميتوانيد با يك تبليغ ساده در سراسر جهان براي كالا يا خدمات خود بازار فروش خوبي پيدا كنيد. ميتوانيد در زمينه يك موضوع خاص با افراد مختلف وارد بحث شويد. اين افراد ممكن است از هركجاي جهان در اين بحث شركت كنند مثلاً ممكن است شخصي از ايران، كشاورزي در استراليا، و شخصي بيكار در يك هواپيماي بويينگ بر فراز اقيانوس آرام با يكديگر در مورد موضوعي شروع به گفتگو كنند. و ميتوان...
كاربرد شبكه اينترنت در تحقيقات پيمايشي:
شبكه اينترنت داراي كاربرد وسيعي در تحقيقات است. علاوه بر استفاده از منابع اطلاعاتي، امروز ميتوان باطراحي صفحات وب (WEB) كه داراي فرمهاي اطلاعاتي باشند، پرسشنامه‌هاي تحقيقات پيمايشي خود را در آنها مطرح وآنها را با استفاده از پست الكترونيك براي جامعه تحقيق خود ارسال كرد يا از اين طريق آن افراد را جهت مشاهده صفحه وب‌حاوي پرسشنامه دعوت كرد و اطلاعات لازم را به دست آورد. اين روش ميتواند علاوه بر ايجاد سرعت بالا و كاهش هزينه درتحقيقات پيمايشي، موجب دستيابي به جوامع تحقيقاتي و آماري وسيعتري شود و علاوه بر آن بسياري از تحقيقات تطبيقي ومقايسه‌اي را عملي سازد. براي اين امر ميتوان پرسشنامه‌هاي خود را در نرم‌افزارهاي طراحي صفحات وب، طراحي و درشبكه اينترنت نصب كرد و يا مستقيما براي جامعه تحقيق خود فرستاد. با گسترش فناوري استفاده از شبكه اينترنت در كشورما، فضاي تحقيقاتي جديدي براي محققان علوم انساني جهت تحقيقات پيمايشي به‌وجود آمده است كه ميتواند موجب‌تسهيل انجام تحقيقات پيمايشي و طرح عناوين تحقيقاتي جديدي شود.
مقدمه
امروز استفاده از شبكه اينترنت سهم بسزايي درتحقيقات علوم مختلف پيدا كرده است. اكثرمحققان با استفاده از اين شبكه در جهت يافتن‌منابع اطلاعاتي خود تلاش ميكنند و درباره‌آخرين تحقيقات و مطالب منتشر شده در منابع‌علمي گوناگون، جستجوي لازم را به‌عمل‌مي‌آورند. اما امكانات پست الكترونيك كه يكي ازخدمات معروف شبكه اينترنت است، در كشور ماهنوز داراي جايگاه مناسبي در مراكز دانشگاهي وتحقيقاتي نشده است. امروز از طريق ساخت‌صفحات وب ميتوان فرمهاي اطلاعاتي رابراساس پرسشنامه تحقيق طراحي و آنها را ازطريق پست الكترونيك ارسال كرد و يا جهت‌پاسخگويي به سؤالات پرسشنامه، از افراد براي‌مشاهده صفحه وب مورد نظر دعوت به‌عمل‌آورد. به‌دليل مزاياي اين روش در تحقيقات‌پيمايشي، استفاده از پست الكترونيك توسطمحققان علوم انساني در حال افزايش است.1 دراين مقاله سعي شده است تا ضمن طرح مزايا ومحدوديتهاي اين روش، مثالهايي نيز از تحقيقات‌پيمايشي كه با استفاده از پست الكترونيك انجام‌شده است مطرح و سرانجام به‌اختصار دستورعملي جهت انجام يك تحقيق پيمايشي با استفاده‌از پست الكترونيك و توسط نرم‌افزارهاي مربوطارائه شود. در اين مقاله، به اين روش اصطلاحاتحقيق پيمايشي الكترونيك2 گفته خواهد شد.
ويژگيهاي تحقيقات پيمايشي الكترونيك
تحقيقات پيمايشي با استفاده از پست الكترونيك‌را ميتوان يك روش مؤثر و بسيار كم‌هزينه براي‌دستيابي به نگرشها و نظرات افراد در حوزه‌هاي‌جغرافيايي مختلف جهان دانست. در روش تحقيق‌پيمايشي الكترونيك ميتوان به دو گونه عمل كرد:
1ـ توسط نامه‌اي كه با پست الكترونيك براي‌افراد ارسال ميشود، از آنها خواسته ميشود تا به‌سايت وب موردنظر كه حاوي سؤالات پرسشنامه‌است بروند و پاسخهاي خود را در آنجا ثبت كنند.در اين نامه‌ها يك فوق پيوند3 كه حاوي آدرس‌صفحه وب مورد نظر است قرار دارد كه گيرنده نامه‌با زدن ضربه روي آن ميتواند در محيط برنامه‌مربوط به مشاهده صفحات وب، فرم پرسشنامه راببيند. پس از تكميل فرم و فشار دگمه ارسال‌اطلاعات روي آن صفحه، پاسخها از طريق پست‌الكترونيك يا ورود به يك بانك داده براي محقق‌ارسال ميشود. در اين روش كه ميتواند توسطشركت مجري براي محقق انجام گيرد، محقق‌مي‌تواند در هر لحظه با وارد كردن كلمه عبور خود،در صفحه وب آن شركت، آخرين نتايج تحقيق خودرا مشاهده و يا با استفاده از نرم‌افزارهاي ساخت وپردازش بانكهاي اطلاعاتي مانند اكسس4 واكسل5، پردازشهاي لازم را روي داده‌ها انجام دهديا به‌صورت نموداري آنها را مشاهده كند6.
2ـ صفحه وب طراحي شده كه حاوي فرم‌پرسشنامه است مستقيما توسط يك نامه با پست‌الكترونيك به افراد جامعه تحقيق ارسال ميشود وپاسخ‌دهنده نيز مشابه حالت قبلي ولي بدون‌مراجعه به صفحه وب مورد نظر و از داخل خودنامه، فرم را تكميل و از طريق شبكه اينترنت‌ارسال كند.
يكي از امكانات مناسب براي يافتن افرادمتخصص و حرفه‌اي در زمينه‌هاي مختلف،استفاده از گروههاي مباحثه الكترونيكي در شبكه‌اينترنت است. براي مثال در سايت yahoo.comگروههاي مباحثه‌اي مخلتفي وجود دارند كه‌مي‌توان با عضويت در آنها و ارسال نامه‌الكترونيكي، از اعضاي گروه جهت شركت درتحقيق پيمايشي الكترونيكي با مراجعه به آدرس‌وب حاوي پرسشنامه دعوت كرد.7
مزاياي استفاده از روش تحقيق پيمايشي‌الكترونيك را ميتوان به شرح زير برشمرد:
1ـ سرعت: به دليل استفاده از خطوط ارتباطماهواره‌اي و شبكه‌هاي كامپيوتري ميتوان به‌سرعت فرمهاي اطلاعاتي را فرستاد و گيرندگان نيزدر اسرع وقت آنها را دريافت كنند.
2ـ ارزاني: به‌دليل پايين بودن هزينه خدمات‌پست الكترونيك در جهان و همچنين در كشور ما،ميتوان با هزينه بسيار كمي، در مقايسه با پست‌معمولي يا مراجعه حضوري، پرسشنامه را فرستادو پاسخها را دريافت كرد.
3ـ راحتي كار: به دليل نبود جابه‌جاييهاي‌فيزيكي محقق يا پاسخ‌دهندگان به پرسشنامه درارتباط با يكديگر، ميتوان گفت كه اين عامل‌مي‌تواند موجب افزايش تعداد پاسخ‌دهندگان‌شود. هر چند در اين رابطه محدوديتهايي نيزوجود دارد كه در قسمت بعدي توضيح داده‌خواهد شد. تحقيقات نيز نشان داده است كه‌استفاده‌كنندگان از شبكه اينترنت نسبت به فرمهاي‌تحقيق پيمايشي الكترونيك، واكنش مثبتي نشان‌مي‌دهند، درحالي‌كه به سرعت نامه‌هاي‌الكترونيك ناشناخته ديگر را از كامپيوتر خود پاك‌مي‌كنند.8
4ـ امكان پردازشهاي لحظه‌اي: با استفاده ازنرم‌افزارهاي كامپيوتري ميتوان به‌طور لحظه‌اي وهمزمان با كار در شبكه،9 از آخرين اطلاعات‌به‌دست آمده براساس شاخصها و نمودارها گزارش‌تهيه كرد. اين امر امكان بسيار خوبي را جهت‌ايجاد سرعت در جمعبندي نتايج و پيش‌بيني‌نهايي تحقيق و بررسي پاسخها در حين تحقيق‌فراهم مي‌آورد.
5ـ امكان اجراي مقدماتي سريع و ارزان‌پرسشنامه: از آنجا كه در تحقيقات پيمايشي سعي‌مي‌شود تا جهت رفع اشكالات احتمالي،پرسشنامه به‌صورت مقدماتي اجرا شود10، با اين‌روش ميتوان در اسرع وقت اين كار را انجام داد وپس‌از دريافت نتايج اين مرحله اصلاحات لازم رادر آن به‌عمل آورد.
6ـ گستره وسيع جغرافيايي در انتخاب‌جامعه تحقيق: با استفاده از اين روش و بهره‌گيري‌از شبكه اينترنت ميتوان گستره جغرافيايي‌وسيعي را براي انتخاب جامعه تحقيق در نظرگرفت. به بيان ديگر ميتوان كليه افراد وسازمانهايي را كه ارتباط با آنها از نظر فيزيكي و ياساير لوازم ارتباطي مقدور نيست و يا داراي‌محدوديتهايي زماني و مالي هستند در جامعه‌تحقيق خود گنجاند.
به همين دليل اين فناوري ميتواند در انجام‌مطالعات تطبيقي و مقايسه‌اي علوم انساني باكشورهاي ديگر بسيار مفيد باشد و عرصه جديد ومؤثرتري را براي محققان اين موضوعات فراهم‌كند.
از طرف ديگر محدوديتهاي زير را نيز مي‌توان‌جهت استفاده از اين فناوري در تحقيقات‌پيمايشي در نظر گرفت:
1ـ محدوديت در انتخاب جامعه: به‌دليل‌اينكه پاسخ‌دهندگان به پرسشنامه‌ها از اين طريق‌محدود به افراد و سازمانهايي خواهند شد كه‌دسترسي به شبكه اينترنت دارند، اين روش‌محدوديت پيدا مي‌كند و طبيعي است كه بايد درتحقيقات اين محدوديت را به صورت جدي درنظر گرفت.
2ـ نياز به سطح مناسبي از دانش كامپيوتر درپاسخ‌دهندگان: به‌دليل اينكه بسياري از افراد وسازمانها، به خصوص در كشور ما، علي‌رغم دراختيار داشتن امكانات شبكه اينترنت، توانايي‌كافي جهت استفاده از اين امكانات را ندارند،ميتوان گفت كه استفاده از اين روش در تحقيقات‌پيمايشي، نيازمند آموزشهاي اجتماعي وآگاه‌سازيهاي فرهنگي و نيز فني است.
نمونه‌هايي از تحقيقات پيمايشي انجام شده‌با استفاده از الكترونيك
با جستجو در پايگاه اطلاعاتي 11ERIC در شبكه‌اينترنت، تحقيقات مختلفي را ميتوان يافت كه درزمينه‌هاي آموزشي با استفاده از تحقيق پيمايشي‌الكترونيك اطلاعات لازم جمع‌آوري شده است.در ادامه به برخي از آنها اشاره ميشود.
در سال 1998 تحقيقي پيرامون انواع روشهاي‌آزمون و سنجش از راه دور از فراگيران شركت‌كننده‌در برنامه‌هاي آموزش از راه‌دور با پست‌الكترونيك انجام گرفته است. با استفاده ازاطلاعات جمع‌آوري شده از اعضاي هيئت علمي‌كه در آموزشهاي از راه دور دانشگاههاي مختلف‌همكاري دارند درباره مزايا و معايب روشهاي‌مختلف آزمون و سنجش فراگيران از راه دور،اطلاعات لازم كسب شده است، ضمن اينكه‌مشخص شده كه روش اصلي تبادل اطلاعات‌فراگيران در اين نظام آموزشي پست‌الكترونيك‌بوده است.
در سال 1999 تحقيق ديگري جهت دريافت‌نظرات اعضاي هيئت علمي مراكز آموزش‌مديريت بازرگاني كه مراكز آموزشي آنها در دومجله معروف، پس از ارزيابي رتبه‌بندي شده‌اند،انجام شده است، با استفاده از تحقيق پيمايش‌الكترونيك، نظرات اين افراد درباره سؤالات زيردرخواست شده و پاسخها از طريق پست‌الكترونيك دريافت شده است.
1ـ ميزان رضايت اعضاي هيئت علمي از رتبه‌مركز آموزشي آنها در اين درجه‌بندي چيست؟
2ـ آيا رتبه آنها در اين درجه‌بندي تاثيري بروضعيت مالي مركز آموزشي، وضعيت‌دانشجويان و يا نيازهاي استادها داشته است؟
3ـ آيا اين رتبه تاثيري بر ميزان تحقيقات‌اعضاي هيئت علمي داشته است؟
4ـ تاثير اين رتبه‌بندي بر نحوه آموزشهاچگونه بوده است؟
تحقيق ديگري نيز در رابطه با كيفيت و ميزان‌دستيابي به اطلاعات لازم در آموزشهايي كه ازطريق شبكه اينترنت انجام مي‌گيرد به عمل آمده‌است. در اين تحقيق با استفاده از پست‌الكترونيك‌اطلاعات لازم از چندين مركز آموزشي دريافت‌شده است.12
از اين روش جهت نياز سنجي آموزشي‌متخصصان مؤسسات مختلف كشاورزي نيزاستفاده ميشود.13
علاوه‌بر تحقيقات موجود ذكر شده در پايگاهERIC با جستجو در پايگاههاي وب، اطلاعات‌مرتبط ديگري نيز ميتوان يافت. در سايتsurvey.com در سال 1997 از هزار نفراستفاده‌كننده از شبكه اينترنت درباره نامه‌هاي‌الكترونيك بي‌ارزش كه به طور فراواني در شبكه‌اينترنت ردوبدل ميشود. تحقيق پيمايشي‌الكترونيك به‌عمل آمده كه حاوي چهار سئوال‌بوده و نتايج آن در شبكه اينترنت ارائه شده است.14در نتايج اين تحقيق مشخص شده است كه حدود70% از پاسخ‌دهندگان، اغلب نامه‌هاي الكترونيك‌بي‌ارزش و بي‌فايده دريافت ميكنند كه از آنهااستفاده خاصي نمي‌شود و صرفا موجب شلوغي‌صندوق پست‌الكترونيك آنها شده است. در همين‌رابطه تحقيق ديگري در دانشگاه نوادا انجام شده كه‌از همين روش استفاده شده است.15
در رابطه با نظام ارزشيابي عملكرد درشركتهاي مختلف براي بهبود سازماني نيز، تحقيق‌پيمايشي با استفاده از پست‌الكترونيك انجام شده‌است.16 براساس پاسخهاي دريافتي، تحليل لازم‌صورت گرفته و راههايي نيز براي بهبود اين نظام‌در شركتها توسط پاسخ‌دهندگان ارائه شده است.
در تحقيقات بازاريابي و شناخت ويژگيهاي‌بازار و مصرف‌كنندگان نيز، بارها از اين روش‌استفاده شده است.17 براي مثال در سايتهايsurvey.com و surveysite.com، تحقيقات‌بازاريابي18 با استفاده از روش پيمايشي الكترونيكي‌براي شركتهاي متقاضي انجام ميشود.
پيشنهاد كاربرد تحقيقات پيمايشي‌الكترونيك در ايران
هرچند در حال حاضر آمار دقيقي ازاستفاده‌كنندگان از شبكه اينترنت در كشور ما وجودندارد اما به تجربه ميتوان دريافت كه اكثردانشگاهها و مراكز تحقيقاتي و بسياري ازشركتهاي صنعتي و بازرگاني و حتي افراد حقيقي‌در كشور ما داراي اين امكان هستند. گسترش اين‌فناوري در كشور ما ميتواند باب جديد و وسيعي‌را جهت توسعه تحقيقات بنيادي و كاربردي‌به‌وجود آورد. حوزه‌هاي تحقيق زير را ميتوان دراين‌باره جهت اخذ اطلاعات از روش پيمايشي‌الكترونيك و استفاده از فرمها در قالب صفحات‌وب پيشنهاد كرد:
1ـ تحقيقات دانشگاهي كه نياز به‌داشتن‌جوامع آماري بين‌المللي دارد.
2ـ انجام مطالعات تطبيقي با كشورهاي ديگردر زمينه‌هاي مختلف اجتماعي، مديريت،نظامهاي آموزشي و...
3ـ مطالعات بازار كالاهاي مختلف دركشورهاي ديگر به‌طور مثال مطالعه بازارها دركشورهاي همجوار در زمينه رشد صادرات.
4ـ بررسي تصاوير ذهني مردم كشورهاي ديگراز ايران، جهت توسعه صنعت توريسم و رفع‌نواقص اين صنعت.
5ـ تحقيقات از جوامع آماري داخل كشورمانند دانشگاهها، مراكز صنعتي و تحقيقاتي كه‌داراي امكانات وب و پست الكترونيك هستند.
چگونه ميتوان از اين فناوري استفاده‌كرد؟
ساده‌ترين راه براي تهيه فرمهاي حاوي پرسشنامه‌ها، استفاده از برنامه‌هاي خاصي است كه‌در داخل نرم‌افزارهاي طراحي صفحات وب، براي‌كمك به افراد غيرحرفه‌اي موجود است.1 درنرم‌افزارهاي طراحي صفحات وب ميتوان فرمهاي‌مورد نظر خود را طراحي و سپس از آن با استفاده‌از نرم‌افزارهاي ارسال و دريافت نامه الكترونيك2فرمهاي مربوطه را ارسال كرد. البته در صورت‌همكاري يك متخصص شبكه اينترنت با محقق،ميتوان صفحه وب حاوي سوالات پرسشنامه رادر شبكه اينترنت نصب و ضمن ارسال دعوتنامه‌از طريق پست الكترونيك به مخاطبان، از آنهاجهت تكميل پرسشنامه دعوت كرد.
نتيجه‌گيري
استفاده از فناوري فرمهاي وب و پست الكترونيك‌در تحقيقات پيمايشي، ميتوانند فضاي تحقيقاتي‌جديدي را بخصوص در رشته‌هاي علوم انساني دركشور ما ايجاد كند. توسعه اين فناوري كه به منزله‌تغيير شرايط محيطي نظام تحقيقات در كشورماست ميتواند موجب طرح عناوين تحقيقاتي‌جديد و نيز دستيابي به جوامع تحقيقاتي و آماري‌وسيعتري براي محققان ما شود و امكان ارتباطي‌بيشتري را بين محققان ما با جهان پيرامون خودبرقرار سازد كه اين امر مستلزم آشنايي بيشترمحققان كشورما با اين فناوري است.
پرینتر استوک
ساخت ردیاب خوراکی ساخت ردیاب میله ای
آموزش ساخت ردیاب خوراک خور ساده