بررسی تأثیر شهرک صنعتی بر توسعه ی روستاییان همجوار 114 صفحه / محمود عبدالهی

بررسی تأثیر شهرک صنعتی بر توسعه ی روستاییان همجوار 114 صفحه / محمود عبدالهی

تابستان-1392

تقدیم به:

پدر و مادر عزیزم

پدر بزرگوارم؛ كه درس صداقت و ايمان را به عنوان اولين اصل زندگي به من آموخت، او كه شمع وجودش روشني بخش زندگيم است و هستي ام در آرزوي احياي ذره اي از زحماتش تداوم دارد. 

مادر مهربانم؛ آفتاب روشني بخش زندگيم كه سعادت را مرهون فداكاري ها و گذشتهاي بي پايانش مي دانم، او كه تمام اجزاي وجودم با مهر و محبتش در هم آميخته و آنچه دارم از دعاي خير اوست.

چکیده

هدف از این پژوهش بررسی تأثیر شهرک صنعتی بر توسعه روستاییان همجوار می باشد.که با استفاده از جدول مورگان تعداد 110 نفر از روستاییان اطراف شهرستان  به صورت تصادفی به عنوان نمونه انتخاب شدند و برای جمع آوری اطلاعاتاز پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است و برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار آماری SPSS و ضریب تحلیل رگریسون استفاده شده است. نتایج نهایی حاصل از جمع آوری داده ها در نمودار زیر ارائه شده است:

 که نشان دهنده وجود رابطه معنا دار در بین مولفه های اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و کشاورزی است که با 45/34 درصد اطمینان می توان گفت که شهرک صنعتی بر وضعیت اقتصادی روستاییان همجوار تاثیر داشته و با 75 درصد اطمینان می توان گفت که شهرک صنعتی بر وضعیت اجتماعی روستاییان همجوار تاثیر  داشته و با 2/62درصد اطمینان می توان گفت که شهرک صنعتی بر وضعیت زیست محیطی روستاییان همجوار تاثیر داشته و همچنین با 30درصد اطمینان می توان گفت که شهرک صنعتی بر وضعیت کشاورزی روستاییان همجوار تاثیر داشته است.

واژه های کلیدی: اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی، کشاورزی، ، روستاییان همجوار، شهرک صنعتی.

فهرست مطالب

1- فصل اول : کلیات تحقیق ................................................................ .................................................... 13

1-1-مقدمه ...............................................................................................................................14 

1-2-بیان مسأله ........................................................................................................................15

1-3-ضرورت و اهمیت تحقیق ...............................................................................................16

1-4-اهداف تحقیق .................................................  ..............................................................18

1-5-سؤالات تحقیق ...............................................................  .............................................19

1-6-فرضیات تحقیق .............................................................................................................19

1-7-چارچوب نظری ............................................................................................................19

1-8-مدل تحلیلی تحقیق .......................................................................................................21

1-9-محیط تحقیق ...............................................................................................................23.

1-10-تعاریف مفهومی و عملیاتی ..........................................................................................23

1-11-محدودیتهای تحقیق .....................................................................................................23

2- فصل دوم : ادبیات و پیشینه تحقیق .................................................... 25

2-1- مقدمه ........................................................................................................................26

2-2- تعریف شهرک صنعتی ...............................................................................................26

2-3- تعریف اقتصاد ...........................................................................................................27

2-3-1-تعریف اقتصاد از نظر اقتصاددانان .............................................................................. 28

2-4- اقتصاد چیست ...............................................................................................................28

2-5- تعریف توسعه روستایی .................................................................................................29

2-6- استراتژی های توسعه روستایی ......................................................................................30

2-7-تقسیم بندی رویکردها و استراتژیهای روستایی ..............................................................31

2-7-1- رویکردهای فیزیکی – کالبدی .................................................................................31

2-7-2-رویکردهای اقتصادی ................................................................................................32

2-7-3- رویکردهای اجتماعی – فرهنگی .............................................................................35

2-7-4- رویکردهای فضایی، منطقه ای و ناحیه ای ..............................................................36 

2-8- استراتژی توسعه روستا- شهری ...................................................................................37

2-9-چالشهای توسعه اقتصادی در روستا ..............................................................................38

2-10- گسترش صنایع کوچک در روستاها ...........................................................................41

2-11- فرآیند شکل گیری شهرکهای صنعتی ..........................................................................43

2-12- کاهش علاقه جوانان به کشاورزی ...............................................................................46

2-13- عوامل مؤثر در مهاجرتهای روستا- شهر ......................................................................48

2-14-پیامدهای اجتماعی مهاجرت از روستا به شهر...............................................................51

2-14-1-پیامدهای اقتصادی .......................................................................................................53

2-14-2- پیامدهای اجتماعی ......................................................................................................54

2-14-3- پیامدهای فرهنگی .......................................................................................................56

2-15-اثرات بهداشت  محيطي احداث شهركهاي صنعتي ............................................................58

2-16-شهرک صنعتی و محیط زیست ..........................................................................................60 

2-17- آلودگی صوتی ..................................................................................................................62

3- فصل سوم : روش تحقیق ...........................................................................64

3-1- مقدمه .................................................................................................................................65

3-2- نوع و روش تحقیق ...........................................................................................................65

3-3- جامعه آماری .....................................................................................................................65

3-4- نمونه پژوهش و روش نمونه گیری ..................................................................................66

3-5- تجزیه و تحلیل اطلاعات ..................................................................................................66

3-6- ابزار گردآوری اطلاعات ...................................................................................................66

3-7- پایایی و روایی پرسشنامه .................................................................................................69

3-8- پایایی و روایی ابزار سنجش ...........................................................................................69

3-9-روشهای گرد آوری اطلاعات ...........................................................................................70

3-10- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات آماری .........................................................................71

- فصل چهارم : تحلیل نتایج ......................................................................72

4-1- مقدمه ..............................................................................................................................73

4-2- نتایج توصیفی .................................................................................................................73

4-3-نتایج بدست آمده از فرضیات تحقیق ...............................................................................79

4-4-فرضیه های پژوهش .........................................................................................................101

4-5- نتیجه گیری  ....................................................................................................................112 

5- فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات ..............................................................113

5-1- مقدمه ...............................................................................................................................114

5-2-خلاصه پژوهش ................................................................................................................114

5-3- فرضیه های پژوهش .......................................................................................................114

5-4- بحث و نتیجه گیری ........................................................................................................115

5-5- پیشنهادهای پژوهش .......................................................................................................118

فهرست منابع ...................................................................................................................119

ضمائم ..............................................................................................................................122

فهرست نمودارها

نمودار میله ای (4-1) : توزیع درصدی افراد برحسب جنسیت ............................................... 74

نمودار میله ای(4-2) : توزیع درصدی افراد  برحسب سطح تحصیلات .................................. 76

نمودار میله ای (4-3):  توزیع درصدی افراد بر حسب سن ....................................................78 

نمودار میله ای(4-4) : توزیع درصدی افراد برحسب نوع وضعیت تأهل ................................79 

نمودار میله ای (4-5): توزیع درصدی سوال 1......................................................................... 80

نمودار میله ای (4-6): توزیع درصدی سوال 2...................................................................................... ..81

نمودار میله ای(4-7): توزیع درصدی سوال 3.......................................................................... 83

نمودار میله ای (4-8) : توزیع درصدی سوال 4 ......................................................................... 84

نمودار میله ای(4-9): توزیع درصدی سوال 5............................................................................ 86

نمودار میله ای (4-10): توزیع درصدی سوال 6....................................................................... 87

نمودار میله ای (4-11): توزیع درصدی سوال 7....................................................................... 88

نمودار میله ای (4-12): توزیع درصدی سوال 8....................................................................... 90

نمودار میله ای (4-13): توزیع درصدی سوال 9...................................................................... 91

نمودار میله ای (4-14): توزیع درصدی سوال 10................................................................... 92

نمودار میله ای (4-15) : توزیع درصدی سوال 11..................................................................94 

نمودار میله ای (4-16): توزیع درصدی سوال 12.................................................................... 95

نمودار میله ای (4-17): توزیع درصدی سوال 13................................................................... 96

نمودار میله ای (4-18) : توزیع درصدی سوال 14................................................................... 98

نمودار میله ای (4-19) : توزیع درصدی سوال 15................................................................... 99

نمودار میله ای (4-20) : توزیع درصدی سوال 16.................................................................. 100

نمودار میله ای(4-21) :توزیع درصدی افراد  برحسب نظرشان درمورد تأثیر شهرک صنعتی بر ................ 102

نمودار میله ای(4-22): توزیع درصدی افراد  برحسب نظرشان درمورد تأثیر شهرک صنعتی بر ..................104

نمودار میله ای(4-23):توزیع درصدی افراد  برحسب نظرشان درمورد تأثیر شهرک صنعتی بر...................106

نمودار میله ای(4-24): توزیع درصدی افراد  برحسب نظرشان درمورد تأثیر شهرک صنعتی بر ................... 109

فهرست جدولها

جدول (4-1):توزیع نمونه آماری افراد برحسب جنسیت....................................................... 73

جدول (4-2):توزیع نمونه آماری افراد برحسب  سطح تحصیلات ........................................ 75

جدول (4-3):توزیع نمونه آماری افراد برحسب سن ...........................................................77

جدول(4-4) : توزیع فراوانی افراد به تفکیک وضعیت تأهل ................................................78

جدول (4-5) : توزیع نمونه آماری سوال 1.........................................................................79

جدول (4-6) : توزیع نمونه آماری سوال 2..........................................................................81

جدول (4-7): توزیع نمونه آماری سوال 3............................................................................82

جدول (4-8): توزیع نمونه آماری سوال 4............................................................................84 

جدول (4-9) :توزیع نمونه آماری سوال 5............................................................................85

جدول (4-10) : توزیع نمونه آماری سوال 6........................................................................86

جدول (4-11) : توزیع نمونه آماری سوال 7........................................................................88 

جدول (4-12) : توزیع نمونه آماری سوال 8.........................................................................89 

جدول (4-13): توزیع نمونه آماری سوال 9..........................................................................91 

جدول (4-14) : توزیع نمونه آماری سوال 10......................................................................92 جدول (4-15): توزیع نمونه آماری سوال 11..........................................................................93 

جدول (4-16) : توزیع نمونه آماری سوال 12.......................................................................95

جدول (4-17): توزیع نمونه آماری سوال 13.......................................................................96 

جدول (4-18): توزیع نمونه آماری سوال 14........................................................................97 

جدول (4-19): توزیع نمونه آماری سوال 15........................................................................98 

جدول (4-20) : توزیع نمونه آماری سوال 16.......................................................................100 

جدول (4-21): توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نظرشان در تأثیرشرک صنعتی بر ............101 

جدول4-22-ضریب تحلیل رگرسیون برای مؤلفه ی وضعیت اقتصادی .................................102 

جدول (4-23): توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نظرشان درمورد تأثیر شهرک ................ 103

جدول4-24-ضریب تحلیل رگرسیون برای مؤلفه ی وضعیت اجتماعی ................................104

جدول (4-25): توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نظرشان در  موردتأثیر شهرک ..............105 

جدول4-26-ضریب تحلیل رگرسیون برای مؤلفه ی وضعیت زیست محیطی .......................107 

جدول (4-27): توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نظرشان در  موردتأثیرشهرک ...............108

جدول4-28-ضریب تحلیل رگرسیون برای مؤلفه ی وضعیت کشاورزی ..............................109 

جدول4-29-ضریب تحلیل رگرسیون برای همه ی  مؤلفه ها ..............................................110

جدول 5-1: ترتیب اهمیت هرکدام از مولفه های چهارگانه.................................................11

سپاسگذاری

اكنون كه به ياري خدا اين پروژه به پايان رسيده است جا دارد از كليه عزيزاني كه در نوشتن اين تحقيق به جنابعالي كمك كرده اند نهايت تشكر و قدرداني را بنماييم  و در آغاز لازم می دانم از زحمات پدر و مادر گرامی ام و کلیه کسانیکه در دوران تحصیل همواره مشوق و پشتیبان اینجانب بوده اند کمال تشکر را بنمایم . همچنین از زحمات اساتید محترم و دانشجویان صمیمی و مهربان دانشگاه پیام نورمهاباد و به خصوص استاد ارجمند جناب آقای آکام حامدی که با راهنمایی های خود راهگشای اینجانب بوده اند کمال تشکر و سپاسگزاری را دارم .

فصل اول

کلیات تحقیق

1-مقدمه

شهرک ها و نواحی صنعتی یکی از اجزاء و برنامه های توسعه و برنامه ریزی بخش صنعتی می باشند که همراه با برنامه ریزی سایر بخش ها، برنامه توسعه اقتصادی کشور را تشکیل می دهند. استقرار این شهرک های صنعتی در استان های مختلف کشور، اثرات زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی، کالبدی بسیاری را بر منطقه به ویژه جامعه روستایی به دنبال داشته است. مسئله اساسی حاضر نامشخص بودن میزان تاثیر شهرک های صنعتی در مناطق روستایی است که محقق را بر آن داشت تا ضمن بکارگیری ابزار مناسب اقدام به بررسی آثار شهرک صنعتی شهرستان  بر نواحی روستایی همجوار گردد.

توسعه روستایی بخشی از توسعه ملی است که اهداف آن با اهداف در سطح ملی مرتبط می باشد، اجتماعات شهری و روستایی به طور مکمل و به عنوان دو عامل مهم بر یکپارچگی سیستم اثر می گذارند. نقش و جایگاه روستاها در فرایند توسعه و پیامدهای ناشی از توسعه نیافتگی مناطق روستایی موجب توجه به توسعه  و پیامدهای ناشی از توسعه نیافتگی مناطق روستایی موجب توجه به توسعه روستایی و حتی تقدم آن بر توسعه شهری گردیده است (دانش آموختگان کارشناسی ارشد مهندسی توسعه روستایی،1380).

راهبرد جدید توسعه روستایی با تاکید بر عدم وجود تعصب شهری، ایجاد اشتغال و درآمد در بخش های غیر کشاورزی و تصمیم گیری غیر متمرکز و مشارکتی از طریق صنعتی شدن نواحی روستایی، یکی از راه های دستیابی به کاهش سطح و شدت فقر و نیز مهاجرت عنوان شده است. یکی از راهکارهای اصلی بعد از جنگ جهانی دوم در تعداد زیادی از کشورهای در حال توسعه در جهت پیشرفت و توسعه به اجرا درآمدن برنامه های توسعه صنعتی در قالب برنامه های توسعه منطقه ای در این کشورها بود. از طرفی نیروی کار عاملی از تولید است که در گروه های فقیر و در کشورهای در حال توسعه در جهت پیشرفت و توسعه به اجرا درآمدن برنامه های توسعه صنعتی در قالب برنامه های توسعه منطقه ای در این کشورها بود.

از طرفی نیروی کار عاملی از تولید است که در گروه های فقیر و در کشورهای در حال توسعه به وفور یافت می شود و اشتغال زایی استراتژی کلیدی در کاهش فقر روستایی خواهد بود. این در حالی است که توسعه کشاورزی به تنهایی برای جذب این نیروی کار فراوان و کاهش نهایی فقر در مناطق روستایی کافی نیست. بدین علت سرمایه گذاری در فعالیت های صنعتی به عنوان مرحله ای جدی از رشد اقتصادی در مناطق روستایی کشورهای در حال توسعه مطرح شده است.

2- بیان مسئله

با کاهش منابع طبیعی در مناطق روستایی و نیز تحولاتی که در اثر مدرنیزاسیون بوجود آمده ظرفیتهای اشتغال در بخش کشاورزی به وی‍‍ژه کشاورزی سنتی نه تنها با محدودیت روبرو می‌باشد، بلکه آموزش و پرورش نیروی انسانی نیز در دوران مدرن به شیوه‌ای عمل کرده که تمایل قشر تحصیل کرده به اشتغال در بخش سنتی کشاورزی روز به روز کاهش می‌یابد. در نتیجه‌این امر، ظرفیت جمعیت پذیری روستاها کاهش یافته و بدین ترتیب موج مهاجرت روستائیان به شهرها در دهه اخیر مشکلاتی را در توسعه روستا و شهر پدید آورده است. در این شرایط تنوع بخشی به ظرفیتهای اشتغال در مناطق روستایی و توسعه مشاغل متناسب با تغییرات اجتماعی - اقتصادی و محیطی ضرورت یافته است. یکی از زمینه‌هایی که ضمن ایجاد فرصت شغلی جدید می‌تواند به عنوان مکمل فعالیت کشاورزی به توسعه‌این بخش کمک کند، توسعه فعالیتهای صنعتی است. به همین دلیل ایجاد و گسترش صنایع در دهه‌های اخیر به عنوان یک سیاست اجرایی تعقیب شده است. فعال کردن بخش صنعت در نواحی روستایی می‌تواند موجب فعال کردن بخش خدمات نیز شده و اقتصاد روستایی را واجد قابلیتهایی تازه نماید.

البته صنعتی شدن همیشه اثرات مثبت اجتماعی و اقتصادی را در بر نمی گیرد. صنعتی شدن روستاها در سال های اخیر ورود محصولات صنعتی تولید شده در بازارهای محلی و روستایی را تخریب کرده و علاوه بر آن ورود این محصولات در بازار، باعث تغییر الگوی محصول خانواده ها گشته همچنین آلودگی هوا، آب های زیرزمینی و آلودگی صوتی در روستا را به دنبال داشته است.صنعتی شدن می تواند بر تحصیل جوانان نیز اثرات سوء داشته باشد و به واسطه ایجاد اشتغال و جذب جوانان در بخش صنعت فرصت کافی برای ادامه تحصیل از بین خواهد رفت. و بسیاری از مسائل دیگر که در تحقیق حاضر به آن پرداخته خواهد شد.

3- اهمیت و ضرورت تحقیق

امروزه در توسعه روستایی پرداختن به تحلیل اقتصادی فضاهای جغرافیایی جایگاه مهمی دارد. توسعه به معنی واقعی آن زمانی به پایداری می‌رسد که تحلیلهای اقتصادی در کنار سایر ابعاد اجتماعی، محیطی و کالبدی و زیرساختی به صورتی متوازن و البته مکمل سامان یابند. در این مدل توسعه چنانچه سیستم به خوبی نقش خود را ایفا نماید نقص یا کاهش عملکرد یکی با تلاش مضاعف دیگری جبران می‌شود. در این صورت در فرایند توسعه روستایی نیز بخشهای مختلف اقتصادی نقش و اهمیتی مخصوص به خود دارند. راهبردهای توسعه روستایی از جمله راهبرد انقلاب سبز، اصلاحات ارضی و صنعتی کردن روستا هر یک با تاکید بر بخشی از ابعاد اقتصادی توسعه، تلاش کرده‌اند تا اهداف توسعه در محیطهای روستایی را محقق سازند.

اما «با توجه به‌اینکه راهبردهای صنعتی و سرمایه گذاریهای محلی گرایش شدیدی به شهر داشته است، بخش عمده سرمایه گذاریها به سمت یک یا چند شهر بزرگ سرازیر می‌شد و کمتر نواحی روستایی مورد توجه بود، افزون بر این همانطور که ریچاردسون می‌گوید، گرایشهای قطبی شدن هنوز در تمام کشورهای در حال توسعه، بسیار قوی است، بطوری که هیچ گونه پراکنش مهمی (اثرات پخش)، در این کشورها بخودی خود روی نداده است. حتی تلاشهای آگاهانه دولت، بمنظور تمرکززدایی از صنایع به سمت یک یا دو مرکز منطقه‌ای، همواره با مشکلات قابل ملاحظه‌ای رو به رو شده و موفقیت آن محدود بوده است، با این حال، چنین مفهومی از پراکندگی صنایع یا عدم تمرکز، جدایی از مفهوم صنعتی کردن روستاست» (مهندسان مشاور هلند ، 1371،379). 

در کشور ما نیز استراتژی غالب دهة اخیر، تمرکز برنامه‌های توسعه روستایی بر محور صنعتی کردن مناطق روستایی در قالب ایجاد نواحی صنعتی بوده است.تصور بر این بوده که ایجاد این نواحی در مناطق روستایی بتواند به عنوان یک جریان تولیدی بصورت وسیع و همه جانبه و به عنوان مکمل و پشتیبان کشاورزی و افزایش درآمد شاغلان این بخش باشد.

انتظار می‌رود با ایجاد شهرکهای صنعتی در نواحی روستایی مشکلات تامین اشتغال ودرآمد برای روستاییان کاهش یابد. «در حال حاضر که تامین اشتغال در نواحی روستایی از طریق بخش کشاورزی به دلیل کمبود عوامل تولید آب وخاک با مشکل رو به رو است و این کمبود عامل مهاجرتهای بی رویه روستایی گردیده است توجه به توان صنایع روستایی، برای کارآیی محیط روستا بسیار موثر است زیرا توسعه روستایی صرفاً توسعه کشاورزی نیست و توسعه کشاورزی یکی از زیر سیستمهای توسعه روستایی محسوب می‌شود» (مطیعی لنگرودی ، 1373، 290) بررسیهای متعددی برای اثبات اهمیت و نقش توسعه صنعتی و استقرار صنایع در روستاها انجام شده اما بررسیهای موردی و مطالعات میدانی برای بررسی این موضوع بعد از اجرای طرح هنوز ضرورت دارد. در این بررسیها دانستن این نکته که استقرار صنایع و نواحی صنعتی چه تاثیراتی را بر ساختارهای اجتماعی و اقتصادی و کالبدی گذاشته و به عبارتی در جریان توسعه روستا راهبرد صنعتی کردن چه نقش و جایگاهی داشته به عنوان اصلی‌ترین مسئله به شمار می‌رود. پاسخ به این سوال و سوالات بیشماری که مطرح است نیازمند بررسی موردی و میدانی است که در تحقیق حاضر به آنها پرداخته خواهد شد.

4- اهداف تحقیق

هدف کلی: بررسی میزان و نوع تاثیر شهرک های صنعتی بر روستاهای همجوار شهرستان .

اهداف جزئی:

1- تعیین میزان تاثیر شهرک صنعتی بر وضعیت اقتصادی روستاییان همجوار شهرستان .

2- تعیین میزان تاثیر شهرک صنعتی بر وضعیت اجتماعی روستاییان همجوار شهرستان .

3- تعیین میزان تاثیر شهرک صنعتی بر وضعیت زیست محیطی روستاییان همجوار شهرستان .

4- تعیین میزان تاثیر شهرک صنعتی بر وضعیت کشاورزی روستاییان همجوار شهرستان .

5- سوالات تحقیق

1- آیاشهرک صنعتی  بر وضعیت اقتصادی روستاییان همجوار تأثیر دارد؟

2- آیاشهرک صنعتی  بر وضعیت اجتماعی روستاییان همجوار تأثیر دارد؟

3- آیاشهرک صنعتی  بر وضعیت زیست محیطی روستاییان همجوار تأثیر دارد؟

4- آیاشهرک صنعتی  بر وضعیت کشاورزی روستاییان همجوار تأثیر دارد؟

6- فرضیات تحقیق

1- شهرک صنعتی  بر وضعیت اقتصادی روستایان همجوار تأثیر دارد.

2- شهرک صنعتی  بر وضعیت اجتماعی روستایان همجوار تأثیر دارد.

3- شهرک صنعتی  بر وضعیت زیست محیطی روستایان همجوار تأثیر دارد.

4- شهرک صنعتی  بر وضعیت کشاورزی روستایان همجوار تأثیر دارد.

7- چهارچوب نظری

ام. تی. هاگ ضمن تحلیل فرایند توسعه روستایی بر این باور است که در امتداد با دیگر بخش های اقتصادی و اجتماعی، صنعت باید به عنوان مهم ترین مولفه هر برنامه توسعه یکپارچه روستایی پذیرفته شود. ماهیت و الگوی صنعتی شدن چه در ابعاد کوچک مقیاس، و یا صنایع دستی و چه در صنایع بزرگ مقیاس تابع مواد خام اولیه و منابع انسانی در ابعاد محلی و منطقه ای است. هاگ تصریح می کند که صنعتی شدن ضمن ایجاد مهارت های جدید و ایجاد هماهنگی موجب شکستن موانع سنتی رشد اقتصادی در مناطق روستایی است (هاگ،1979،5107).

جی. آبراهام نیز با بررسی الگوی صنعتی شدن روستایی هند معتقد است که استقرار صنعت در مناطق روستایی توانسته نقش بسیار مهمی در ایجاد اشتغال و درآمد داشته باشد. صنعتی شدن روستایی با استفاده از منابع محلی سبب تحکیم الگوی عدم تمرکز صنایع بوده و پلی است که پیوند بین مناطق شهری و روستایی ایجاد می کند و در واقع اختلاف زندگی در نواحی شهر و روستا کاهش می یابد (آبراهام،1994،624).

جی. تی. شای با بررسی سیاست های توسعه روستایی در کشور تایوان ظهور تخصص گرایی، تعادل مناطق شهری و روستایی، افزایش درآمدهای محلی و افزایش ضریب اشتغال غیر کشاورزی را از اثرات استقرار صنعت در مناطق روستایی می داند (شای،1985،195)

8- مدل تحلیلی تحقیق

9- محیط تحقیق

این تحقیق به بررسی میزان تاثیر شهرک صنعتی بر روستاهای همجوار در محدوده شهرستان  پرداخته است.

10- تعاریف مفهومی و عملیاتی

روستا :ده یا روستا عبارت از یک مرکز جمعیت و محل سکونت و کار تعدادی خانواده که در اراضی آن ده به کار کشاورزی اشتغال دارند و درآمد اکثریت آنان از طریق کشاورزی حاصل می‌شود.

شهرک صنعتی :شهرك صنعتي منطقه اي است كه به منظور توسعه صنعتي و متمركزشدن توليدات صنعتي در نظر گرفته شده است.

اقتصاد :عبارت است از بررسی ماهیت ثروت از طریق قوانین تولید و توزیع.

محیط زیست : هر آنچه که فرایند زیستن را احاطه می کند وبا آن در کنش متقابل قرار دارد. 

کشاورزی :کشاورزی فرایند تولید غذا ، خوراک ، فیبر و کالاهای دیگر از طریق آموزش و پرورش رسمی کارخانهو حیوانات می باشد.

11- محدودیت های تحقیق

حدودی که برای محقق قابل کنترل بوده است:

1- محدود شدن جامعه منحصراً  به روستاهای همجوار شهرستان . 

2- کلیه آمار و اطلاعات ارائه شده از طریق پرسشنامه اخذ گردیده است.

حدودی که برای محقق قابل کنترل نبوده است:

1- نتایج حاصل تنها در محدوده اعتبار سوالات پرسشنامه تدوین شده قابل بررسی است.

2- عدم همکاری بعضی از نمونه های آماری.

3- عدم دسترسی کامل به کتابخانه و اینترنت.

فصل دوم

ادبیات و پیشینه تحقیق

1-مقدمه

بدون تردید صنعتی شدن یک تصمیم سرنوشت ساز در زمینه توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورهای جهان سوم است و ضرورتی غیر قاب انکار می باشد(حیدری،١٣٨١،142).

اثرات صنعتی شدن در همه بخش های اقتصادی احساس شده و باعث تحرک قسمت زیادی از منابع مالی در جهت توسعه اقتصادی می شود(نصيرزاده،1365،129).

بر این اساس باید اذعان داشت که امروزه صنعت به عنوان اصلی ترین ابزار در توسعه و بخصوص توسعه مناطق عقب مانده نقش محوری را به خود اختصاص داده است.این نقش شاید برخواسته از این واقعیت است که عوامل تولید در بخش صنعت در مقایسه با کشاورزی قابلیت جابجایی و انعطاف پذیری بیشتری با شرایط ،اوضاع و احوال محیطی-منطقه ای و ملی دارد.به همین دلیل قطب های توسعه به خصوص در کشورهای جهان سوم و خاصه در مناطقی که فاقد پتانسیل مناسب جهت توسعه کشاورزی هستند،بر مبنای صنعت استوار می شوند.اما به رغم نقش و اهمیت این بخش در توسعه مناطق عقب مانده،بسیاری از دولت ها در کشور های جهان سوم به دلیل تمرکز در تصمیم گیری و سیاست گذاری،بیشتر به رشد ملی توجه دارند تا به توسعه یکپارچه منطقه ای و به همین دلیل برنامه های پنج ساله تهیه شده در این کشورها همواره بر میزان نرخ رشد تأکید کرده و برنامه ها و فعالیت ها را در راستای دستیابی به نرخ فوق تنظیم و اجرا می کنند. 

بررسی وضعیت صنعتی در این کشورها نشان دهنده این واقعیت است که صنایع عمدتاً در چند قطب توسعه متمرکز شده و مابقی مناطق در واقع از لحاظ صنعتی به طور عقب مانده رها شده اند.این روند نهایتاً منجر به توسعه بیشتر مناطق توسعه یافته و عقب ماندگی بیشتر مناطق عقب مانده می گردد و شکاف بین مناطقرا افزایش می دهد. بر این اساس به منظور جلوگیری از رشد ناموزون باید توجه بیشتری به صنعت نمود،به نحوی که صنعت به دلیل انعطاف پذیری و قابلیت جابجایی عوامل تولیدی آن،می تواند به عنوان اهرمی در جهت توسعه مناطق عقب مانده مورد استفاده قرار گیرد(کلانتري،1380،57).

2- تعریف شهرک صنعتی:

شهرک صنعتی منطقه ای است که به منظور توسعه صنعتی و متمرکز شدن تولیدات صنعتی در نظر گرفته شده است. هدف از ایجاد شهرک صنعتی، توسعه صنعتی کشور در خارج از مناطق شهری است تا تأثیرات منفی بار صنعتی بر ساکنین شهری را به حداقل رسانده، آلایندگی را کم کرده  و با دسترسی آسان به مسیر حمل و نقل، کمترین بار ترافیکی را در مناطق شهر نشین به بار آورد. شهرک صنعتی دارای محدوده و مساحت معین، برای استقرار مجموعه ای از واحدهای صنعتی و پژوهشی و فناوری و خدمات پشتیبانی از قبیل طراحی مهندسی، آموزشی، اطلاع رسانی، مشاوره ای، بازرگانی که تمام یا پاره ای از امکانات زیربنای و خدمات ضروری با توجه به نوع و وسعت شهرک و ترکیب فعالیتها در آن ایجاد میشود (www.uast.ac.ir).

3- تعریف اقتصاد:

از معانی اقتصاد در لغت ، میانه روی و پرهیز از افراط و تفریط در هر کاری است . در آیه « و اقصد فی مشیک » نیز به همین معنی آمده است . 

از آن نظر که اعتدال در هزینه زندگییکی از مصادیق میانه روی بوده ، کلمه « اقتصاد » دربارۀ آن بسیار استعمال می شده است تا آنجا که در به کار گیری عرفی از « اقتصاد » غالبا" همین معنی مقصود بوده است . اقتصاد از معانی عرفی خود (میانه روی در معاش و تناسب دخلو خرج ) ، تعمیم داده شده و معادل economy قرار گرفته است .

1-3-  تعریف اقتصاد از نظر اقتصاددانان:

ارسطو : علم اقتصاد یعنی مدیریت خانه . 

آدام اسمیت : اقتصاد ، علم بررسی ماهیت و علل ثروت ملل است . 

استوارت میل : اقتصاد ، عبارت است از بررسی ماهیت ثروت از طریق قوانین تولید و توزیع

ریکاردو:اقتصاد علم است . 

آلفرد مارشال : اقتصاد ،عبارت است از مطالعه بشر در زندگی شغلی و حرفه ای . در تعریف دیگر : علم اقتصاد بررسی کردار های انسان در جریان عادی زندگی اقتصاد یعنی کسب درامد و تمتع از آن برای تربیت دادن زندگی است (www.economy.ir).

4- اقتصاد چیست:

انسان با توجه به تمایلی که به ارضای نیاز های خود دارد ، سعی می کند که با صرف حداقل تلاش یا هزینه ، حداکثر نتیجه را به دست آورد ، این راه و روش ، اصل اقتصاد نامیده شده ، فرد تحت تأثیر هر مشرب خاص که باشد ، لازم است بر مبنای این اصل رفتار کند . بنابرین ، « اقتصاد » علمی است که رفتار و رابطه انسان را با اشیای مادی مورد نیاز او که به رایگان در طبیعت نمییابد ، مطالعه می کند . مطالعه اقتصاد باید درک ، بیان و تا حدی پیش بینی رفتار اقتصادی انسان را امکان پذیر سازد . این مطالعه باید به بهبود رفاه مادی فردی و اجتماعی بشر کمک کند ؛ بنابراین می توان ادعا کرد که اقتصاد ، قبل از هر چیز ، به تجزیه و تحلیل و تو ضیح شرایط و روابطی که در قلمرو رفاه مادی قرار دارد ، می پردازد . و اقتصاد بر خلاف علوم طبیعی ، علم محض نیست ؛ بلکه مجموعه اصول و قواعدی است که تحت تأثیر اراده بشر قرار می گیرد . (آذر،1386،13).

5-توسعه روستایی چیست؟

از چند سده اخیر و با رشد پرشتاب صنعت و فناوریدر جهان, عقب‌ماندگی مناطق روستایی بیشتر عیان گردیده است. از آن‌جاییکه عموماًروستاییان نسبت به شهرنشینان دارای درآمد کمتری هستند و از خدمات اجتماعی ناچیزیبرخوردار هستند, اقشار روستایی فقیرتر و آسیب‌پذیرتر محسوب می‌شوند که بعضاً منجربه مهاجرت آنان به سمت شهرها نیز می‌شود. علت این امر نیز پراکندگی جغرافیاییروستاها, نبود صرفه اقتصادی برای ارایه خدمات اجتماعی, حرفه‌ای و تخصصی‌نبودن کارکشاورزی (کم‌بودن بهره‌وری), محدودیت منابع ارضی (در مقابل رشد جمعیت), وعدم‌مدیریت صحیح مسؤولان بوده است. به همین جهت, برای رفعفقرشدید مناطق روستایی , ارتقای سطح وکیفیت زندگی روستاییان, ایجاد اشتغال و افزایش بهره‌وری آنان, تمهید ”توسعه روستایی“ متولد گردید (www.magiran.com).

بنا برتعریف, برنامه‌های توسعه روستایی, جزئی از برنامه‌های توسعه هر کشور محسوب می‌شوندکه برای دگرگون‌سازی ساخت اجتماعی-اقتصادیجامعه روستاییبکار می‌روند. اینگونهبرنامه‌ها را که دولت‌ها و یا عاملان آنان در مناطق روستایی پیاده می‌کنند, دگرگونیاجتماعی براساس طرح ونقشهنیز می‌گویند. این امر در میانکشورهای جهان سوم که دولت‌ها نقش اساسی در تجدید ساختارجامعهبه منظور هماهنگی با اهداف سیاسی و اقتصادی خاصی به عهده دارند, مورد پیدا می‌کند. از سوی دیگر توسعه روستایی را می‌توان عاملی در بهبود شرایط زندگی افراد متعلق بهقشر کم‌درآمد ساکن روستا و خودکفاسازی آنان در روندتوسعه کلانکشور دانست (www.tebyan.com).

در گذشته بعضی مدیران و سیاست‌گذاران امر توسعه, صرفاً بر ”توسعه کشاورزی“ متمرکز می‌شدند که امروزنتایج نشان داده است که توسعه روستایی صرفاً از این طریق محقق نمی‌شود. روستاجامعه‌ای است که دارای ابعاد اجتماعی مختلف است و نیازمند توسعه همه‌جانبه (یعنیتوسعه روستایی) است نه صرفاً توسعه کسب‌وکار و نظامی به نام ”کشاورزی“. هرچند بایدگفت که از طریق توسعه کشاورزی موفق نیز الزاماً توسعه روستایی محقق نمی‌شود. چوناولاً فواید توسعه کشاورزی عاید همه روستاییان نمی‌شود (بیشتر عاید زمین‌داران, بخصوص مالکان بزرگ, می‌شود), ثانیاً افزایش بهره‌وری کشاورزی باعث کاهش نیاز بهنیروی انسانی می‌شود (حداقل در درازمدت) و این خود باعث کاهش اشتغال روستاییان وفقر روزافزون آنان و مهاجرت بیشتر به سمت شهرها می‌شود )نصیرزاده،1365،78).

6- استراتژی‌های توسعه روستایی

کشورها و مناطق مختلف جهان, متناسب باشرایط و اولویت‌ها, رویکردها و استراتژی‌های توسعه روستایی متفاوتی را در پیشگرفته‌اند. قطعاً نمی‌توان بدون درنظرگرفتن تجربیات جهانی در این زمینه و با تمرکزصِرف بر اشتغالزایی در روستاها (بدون درنظر گرفتن استراتژی توسعه روستایی) توفیقچندانی بدست آورد (که پایدار و ماندگار نیز باشد). چون اشتغالزایی و کارآفرینی درفضایی مستعد رخ می‌دهد و بدون وجود آنفضا عملاً نمی‌توان متوقع موفقیتیپایدار بود. 

7- رویکردها و استراتژی‌های توسعهروستایی را اینگونه می‌توان تقسیم‌بندی نمود:

1-7-رویکردهای فیزیکی-کالبدی

زیرساخت‌های روستایی را می‌توانسرمایه‌های عمومی و اجتماعی روستاها دانست که بدین جهت توسعه این زیرساخت‌هایاجتماعی, فیزیکی و نهادی باعث بهبود شرایط و کیفیت زندگی و معیشت مردم محلی وارتقای کارایی زندگی اجتماعی و اقتصادی آنان خواهد شد. بعنوان مثال،توسعهزیرساخت‌های اجتماعی همچون تسهیلات وخدمات بهداشتیو آموزشی، باعث بهبود کیفیت منابع انسانی و افزایش توانایی‌های آنان(در جایگاه‌های فردی و اجتماعی) خواهد شد. منظور از ایجاد، توسعه و نگهداری زیرساخت‌های روستایی، صرفاً تزریق نهاده‌های سرمایه‌ای به یک جامعه با تولید سنتی نیست، بلکه هدف ایجاد سازوکارها، نهادها ومدیریت جدیدی است که در عمل نیازمند مشارکت وسیع روستاییان است. در واقع ایناستراتژی ، با همکاری مردم می‌تواند به طورآگاهانه، ارادی و موفقیت‌آمیز از دوران طراحی، برنامه‌ریزیو سرمایه‌گذاری گذر کرده و به شرایط مطلوب پایدار وارد گردد (زاهد،1371،74).

2-7-رویکردهای اقتصادی

استراتژی انقلاب سبز 

این استراتژی دارای دو معنای به‌نسبه متفاوت است: یکی به معنی دگرگونی کلی در بخش کشاورزی است به طوریکه این تحول باعث کاهش کمبود موادغذایی در کشور و مشکلات کشاورزی گردد. دیگری به معنی بهبودنباتات خاص (بویژه گسترش انواع بذرهایاصلاح‌شده گندم و برنج) و تولید زیاد آنان است. براساس مطالعات میسرا، انقلاب سبزباعث کاهش مهاجرت‌های روستایی نشده است و بعضاً باعث بروز اخلافاتی مابین نواحی روستایی (بخاطر بازده متفاوت زمین‌ها در این محصولات اساسی) نیز شده است.

استراتژی اصلاحاتارضی:

اکثر کشورهای جهان، برای گذار از یک ساخت ارضی به ساختی دیگر، اصلاحات ارضی را دربرنامه‌ریزی‌های توسعه روستایی خودگنجانده‌اند. به عبارت دیگر، تجدید ساختار تولید و توزیع مجددمنابع اقتصادی را از اهداف عمده برنامه‌های توسعه روستایی خویش قلمداد نموده‌اند. از دیدگاه بسیاری از صاحبنظران امر توسعه(همچون میردال و تودارو)، اصلاحات ارضی کلید توسعه کشاورزی است. البته در بعضی موارد نیز، به دلیل ساماندهی نامناسب خدمات پشتیبانی و تخصیص اعتبارات موردنیاز، چیزی به درآمد زارعان خرده‌پا افزوده نمی‌شود.

استراتژی صنعتی‌نمودن روستاها

اگرچه در این استراتژی, توسعه کشاورزی در فرآیند توسعه روستایی حایز اهمیت است اما در عین حال باید با توسعه فعالیت‌های صنعتی همراه شود. دربسیاری از کشورها (بخصوص آسیایی‌ها) صرفاًزراعت نمی‌تواند اشتغال کافی و بهره‌ورایجاد نماید (ظرفیت زمین نیز محدود است) بدین جهت باید به ایجاد اشتغال سودآورغیرزراعی نیز پرداخت تا تفاوت درآمد شهرنشینان و روستانشینان افزایش نیافته ومهاجرت روستاییان به شهر کاهش یابد. در این راستا باید اقدامات ذیل صورت پذیرد: 

الف:ایجاد مشاغل غیرزراعی و فعالیت‌های درآمدزا.

ب) رواج مراکز روستایی دست پایین. 

بیشتر اینگونه صنایع روستایی در کسب‌وکارهای خرد شکل می‌گیرند که می‌تواند بخش عمده‌ای از آن راصنایع دستی تشکیل دهد. این صنایع دستی می‌توانند از ابزارهای پیشرفته‌تر برای کار خود بهره برده و بدلیل سادگی و مقبولیت بیشتر در جوامع روستایی و امکانات اشتغال زایی بیشتر، کمک بیشتری به بهبود وضعیت روستاییان انجام دهند. 

استراتژی رفع نیازهای اساسی

این استراتژی درجستجوی اتخاذ شیوه‌ای است تا براساس آن نیازهای اساسی فقیرترین بخش از جمعیت روستایی را به درآمد و خدمات (در طول یک نسل)، برطرف نماید. نیازهای اساسی شامل درآمد (کار مولد) و هم خدمات موردنیاز زندگی می‌شود. 

محورهای اصلی این استراتژی عبارتند از: 

•تغییر معیار برنامه‌های اجرایی از ”رشد“ به سمت ”نیازهای اساسی“ که از طریق اشتغال و توزیع مجدد صورت می‌گیرد .

•چرخش از اهداف ذهنی به سمت اهداف عینی و واقعی

•کاهش بیکاری

از این رو رفع نیازهای اساسی تهی دستان، در کانون مرکزی این استراتژی قرار می‌گیرد و اهداف رشدمحور جای خود را اهداف مصرفی می‌دهند که درمناطق روستایی با سرمایه و واردات کمتری (نسبت به بخش شهری) قابل انجام هستند (مجله شهروند،شماره45،1381).

3-7-رویکردهای اجتماعی-فرهنگی

استراتژی توسعه اجتماعی

استراتژی توسعه اجتماعی محلی (جامعه‌ای)، اهداف توسعه اقتصادی-اجتماعی را تواماً شامل می‌شود ونوید می‌دهد که هم پایه‌های نهادهای دموکراتیک را بنا نهد و هم در تامین رفاه مادی روستاییان مشارکت نماید.

استراتژی مشارکت مردمی

از این دیدگاه، مردم هم وسیله توسعه هستند و هم هدف آن،طرح‌های توسعه روستایی چه به لحاظ ماهیت طرح‌ها و چه به خاطر محدودیت امکانات ومنابع دولتی، نیازمند مشارکت مردم در ابعاد وسیع هستند. در این استراتژی باید باتلفیق مناسب رویکردهای بالا به پایین و پایین به بالا، امکان مشارکت گسترده مردم رادر فرآیند توسعه روستایی فراهم آورد. 

محورهای اصلی این استراتژی عبارتند از: 

•تاکید بیشتر بر نیازهای مردم

•تشویق و افزایش مشارکت مردم در هر مرحله از فرآیند برنامه‌ریزی

•بسط و ترویج سرمایه‌گذاری‌های کوچک, که مردم قادر به اجرای آن باشند

•کاهش هزینه‌های مردم و در مقابل افزایش درآمدهای آنان

•تشویق مردم در جهت تداوم و نگهداری پروژه‌های توسعه (افزایش آگاهی‌های مردم وکاهش زمان و هزینه طرح‌ها و پروژه‌ها).

مشارکت در حکم وسیله‌ای برای گسترش و توزیع دوباره فرصت‌ها با هدف اتخاذ تصمیم‌های جمعی، همیاری درتوسعه و بهره‌مندی همگانی از ثمرات آن است. این مشارکت می‌تواند در تمامی مراحل مختلف تصمیم‌گیری، اجرا (عملیات، مدیریت واطلاع‌رسانی)، تقسیم منافع، و ارزیابی وجود داشته باشد (جلیلی،1378،119).

4-7-رویکردهای فضایی، منطقه‌ای و ناحیه‌ای

استراتژی‌های تحلیل مکانی

والتر کریستالر برمبنای نظریات جی.اچ.فون تونن و آلفرد وبرنظریه ”مکان مرکزی“ را ارایه نمود که براساس میزان جمعیت، نقش و کارکرد، فاصله، پراکندگی سکونتگاه‌های انسانی به شرح و تبیین ساختار (چارچوب) فضایی سکونتگاه‌ها و حوزه نفوذآنان (و بالتبع سروساماندهی به نحوه چیدمان نقاط شهری و روستایی) می‌پردازد. متخصصان این زمینه با پذیرشعلم جغرافیا(به عنوان تحلیل‌گر فضای زیست)، به استفاده از نظریات برجسته دیگر در رابطه با تقسیم‌بندی فضایی-مکانی وساماندهی فضا نیز مبادرت نمودند(کریستالر،1993).

سه نظریه مطرح در این زمینه را می‌توان به طور خلاصه اینگونه معرفی نمود: 

•نظریه زمین‌های کشاورزی (جی.اچ.فون تونن):این نظریه به تحلیل چگونگی استفاده و سروساماندهی به زمین‌های کشاورزی می‌پردازد. براساس این نظریه فعالیت‌های کشاورزی و ارزش زمین‌ها متناسب با فاصله آن‌ها از بازار (شهری) تعریف می‌شود (دوایرمتحدالمرکزی حول شهرها). 

•نظریه مکان‌یابی صنایع (آلفرد وبر):براساس این نظریه، صاحبان صنایع می‌کوشند مکانی را جهت استقرار کارخانه‌های خود برگزینند که با حداقل هزینه تولیدمحصول و توزیع آنان (هزینه‌های حمل‌ونقل) همراه باشد. در واقع زنجیره‌ای از جریان کالا، خدمات و اطلاعات (وزن و نحوه تعامل آن‌ها) ما را قادر به مکان‌یابی صحیح صنایع می‌کند. 

•نظریه مکان مرکزی (والتر کریستالر):براساس این نظریه، هر مکانی که موقعیت مرکزی می‌یابد با تولید و توزیع هرچه‌بیشتر کالا و خدمات در حوزه‌های اطراف(یا منطقه نفوذ) به تحکیم موقعیت مرکزی خود می‌پردازد، به همین خاطر، چنین مکان‌های مرکزی، خدمات بیشتری را در خود متمرکز می‌سازند. برمبنای این نظریه، نقاط مرکزی درقالب نظامی سلسله‌مراتبی (مبتنی بر جمعیت، فاصله، نقش یا کارکرد) عمل می‌نمایند. طبق این نظریه، خریداران، کالاها و خدمات موردنیاز خود را از نزدیک‌ترین بازار فروش دردسترس تهیه می‌کنند. 

8- استراتژی توسعه روستا-شهری

از پایان دهه 1970، در واکنش به زوال الگوهای توسعه و پس از استراتژی ”نیازهای پایه“ سازمان جهانی کار 1976استراتژی توسعه روستا-شهری یا منظومه کشت-شهری (اگروپولیتن) مطرح گردید. برای درک بهتر این استراتژی باید الگوی ”مرکز-پیرامون“ و استراتژی نیازهای پایه را دانست. تحقیقات فریدمن (در آمریکای جنوبی) نشان داده است که می‌توان فضای زندگی را به دوبخش ”مرکز“ و ”پیرامون“ تقسیم نمود که رابطه بین این دو نظام، استعماری است و پیامدآن قطبی‌شدن در مرکز و حاشیه‌ای‌شدن در پیرامون است. استراتژی نیازهای پایه نیزچرخش آشکاری بود از استراتژی‌های متداول تولیدمحور، صنعت‌مدار و شهرگرا به سمت استراتژی‌های مردم‌محور، کشاورزی‌مدار و روستاگرا. استراتژی روستا-شهری برمبنای الگوی مرکز-پیرامون (تجمع سرمایه و منافع در نقاط شهری) و متاثر از استراتژی نیازهای پایه (رفع فقر و ایجاد اشتغال، خوداتکایی، و تامین مایحتاج اصلی)، این محورها را برای توسعه مناطق روستایی پیشنهاد می‌کند:درون‌گرایی،حفاظت‌گرایی،خودگردانی(خودکفایی)،ونهادینه‌سازی مشارکت   (مارشال،1991،920).              

9- چالشهای توسعه اقتصادی در روستاها

شرکتها و کسب‌وکارهای کوچک درروستاهای آمریکا با چند چالش عمده مواجهند : 

عدم دسترسی به سرمایه و امکانات

روستاییان امکانات و منابع مالی محدودی برای سرمایه‌گذاری در اختیار دارند. جذب سرمایه‌های دولتی در روستاها بسیار دشوار است. تعداد موسسات وام‌دهنده در روستاها بسیار اندک است. امکان جذب سرمایه‌های مخاطره‌پذیر در بسیاری از مناطق روستایی وجود ندارد یا در سطح بسیارپایینی است. علاوه بر این فاصله زیاد میان برخی از مناطق روستایی با شهرهای مجاور،دسترسی روستاییان را به منابع ثروت و سرمایه دشوار کرده است. همچنین روستاییان دسترسی کمتری به اطلاعات و منابع دانشی دارند (www.aftab.ir).

مشکل در عرضه کالاها و خدمات

بازارهای محلی و منطقه‌ای معمولاً محدود و کوچک هستند و کسب‌وکارهای روستایی ناچارند به دنبال بازارهایی درخارج از نواحی روستایی و مناطق اطراف خود باشند. نبودسیستم‌های ارتباطی مناسب و همچنین مشکلات حمل و نقل در برخی از روستاها، دسترسی به این بازارها را برای روستاییان دشوار کردهاست. 

تاکید بر یک صنعت یا کسب و کار خاص

چالش مهم دیگر در روستاهای آمریکا، تاکید بیش از حد بر یک یا چند نوع کسب‌وکار یا صنعت خاص در هر منطقه است. این مسئله باعث کاهش تنوع اقتصادی در جوامع روستایی شده و مانع شکوفایی و به ثمرنشستن ابتکارات و نوآوری‌ها می‌شود. 

امکان ریسک کمتر در روستاها نسبت به شهرها

اغلب جوامع روستایی "جثه بحرانی اقتصادی" کوچکتری در مقایسه با مناطق شهری دارند. راه‌اندازی و اداره کسب‌وکار، آن هم در شرایط دشوار رقابت، با مخاطره زیادی همراه است. صاحبان کسب‌وکاردر روستاها، به دلیل محدودیت امکانات و منابع خود, مجاز به ریسک یا اشتباه زیادنیستند. هر اشتباه کوچکی می‌تواند منجر به لطمات جبران‌ناپذیری برای کسب‌وکارهای روستایی شود. در عوض در جوامع شهری، شرکتها به دلیل وجود امکانات وسیع‌تر،می‌توانند اشتباهات بیشتری مرتکب شده و باز هم به موفقیت دست یابند. 

کمبود سازمانهای حمایت کننده

تعداد مراکز دولتی، خصوصی وغیرانتفاعی در روستاها به‌مراتب کمتر است. این امر مشکل عمده ای بر سر راه توسعه کسب‌وکارهای روستایی است. علاوه بر این تعداد مراکز حمایت‌کننده از کارآفرینان درروستاها کمتر است. 

سیاست‌ها و استراتژی‌های توسعه اقتصادی درروستاها

دست‌اندرکاران توسعه اقتصادی در رویارویی با چالش‌های موجود در روستاهای این کشور، چند سیاست عمده را برگزیده‌اند: 

•توجه به بخشهای غیرکشاورزی

کشاورزی و جنگل داری بخش اصلی اقتصاد روستاییرا تشکیل می‌دهند. اماکشاورزی متکی بر منابع طبیعی بوده و لذا محدودیت منابع طبیعی در برخی از روستاها،باعث رکود اقتصادی شده است. سیاستهای توسعه اقتصادی نباید تاکید بیش از حدی بر بخش کشاورزی داشته باشد، بلکه باید کشاورزی را به‌عنوان بخشی از اقتصاد روستایی موردتوجه قرار دهد. در روستاها باید محیط مناسبی برای رشد بخشهای غیرکشاورزی و فعالیت شرکتهای تولیدی و خدماتی رقابت‌پذیر فراهم شود ؛ شرکتهایی که بر یادگیری، تولید ورقابت در عرصه‌های جهانی تاکید می‌کنند.این در واقع نوعی حرکت از کسب‌وکارهای مبتنی بر منابع طبیعی به سمت کسب‌وکارهای مبتنی بر دانش است. 

•تاکید بر جذب و توسعه فناوریهای جدید

فناوری باید به عنوان نیروی محرکه مهمی در اقتصاد روستاها مورد تاکید قرار گیرد. استفاده از فناوری‌های جدید، علاوه بر افزایش تولیدات کشاورزی، عملکرد شرکتهای روستایی را نیز بهبودمی‌بخشد. در این میان گسترش و توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات می‌تواند زمینه رابرای ارتباطات موثرتر فراهم آورد و موجب رشد و شکوفایی اقتصاد روستاها شود. توسعه این فناوری، توانایی شرکتهای روستایی را در ایجاد ارتباط با مراکز مختلف شهری وروستایی، مشتریان و تامین‌کنندگان افزایش می‌دهد. تاکید بر نوآوری و اتصال به اقتصاددیجیتالی از سیاستهای عمده توسعه اقتصادیدر مناطق روستایی آمریکاست . 

•آموزش و تربیت نیروی انسانی ماهر و کارآمد

گسترش فعالیتهای غیرکشاورزی و مبتنی بر فناوری‌های جدید، نیازمند نیروی انسانی ماهر و کارآمد است واین در حالی است که در اثر پدیده مهاجرت، تعداد زیادی از جوانان مستعد ازروستا به شهر مهاجرت می‌کنند. یکی از سیاستهای عمده در روستاهای آمریکا، افزایش سطح استانداردهای آموزشی در مدارس است. علاوه بر این برگزاری دوره‌های آموزشی، جذب نیروی انسانی ماهر و ایجاد محیط مناسبی برای کار و زندگی روستاییان، تاثیر زیادی درتربیت روستاییان ماهر و کارآمد دارد(www.teyban.net).

10- گسترش صنايع کوچک در روستاها گامی به سوی توسعه

                 كاهش شكاف درآمدي بين  شهر و روستا ، افزايش درآمد روستائيان ، ايجاد انگيزه براي ماندن در روستاها و كاهش مهاجرت همگي بر اين مسئله دلالت دارند كه بايد فرصت هاي جديد شغلي را در مكان هايي خارج از محدوده شهرها ايجاد نمود كه پاسخگوي بخشي از آرمان هاي فوق باشد . اين فرصت هاي شغلي با توجه به جاذبه هاي كاذب شهري مسلماً در بخش كشاورزي در حال حاضر امكان پذير نيست ، ولي بخش صنعت در صورتي كه بتواند زمان بي كاري پنهان روستائيان كشاورز را پر نمايد ، توانايي كاهش جاذبه هاي شهري را خواهد داشت . كما اينكه روستائيان به جهت كسب درآمد بيشتر اقدام به مهاجرت به شهرها نموده و غالباً نيز در شهرها با بي كاري مواجه شده و بيشتر به بازار كار غير رسمي روي مي آورند . 

همچنين مي توان گفت كه سالانه ميزان چشمگيري از ذخائر ارزي كشور صرف واردات كالاهاي صنعتي مي شود . عدم وجود سرمايه گذاري هاي كلان در جهت راه اندازي واحدهاي بزرگ صنعتي نيز باعث شده كه نرخ رشد ايجاد اشتغال در بخش صنعت به مراتب پايين تر از نرخ رشد جمعيت شهري (كه عمدتاً به دليل مهاجرت هاي بي رويه روستائيان به شهرها صورت مي پذيرد) باشد و اين امر ميزان جمعيت بي كار در اقتصاد كشور را روز به روز افزايش مي دهد . واحدهاي بزرگ صنعتي و يا عدم رقابت با صنايع وارداتي يا از گردونه رقابت خارج مي شوند و يا فعاليت خود را محدودتر مي نمايند . 

با توجه به مشكلات ياد شده گسترش صنايع كوچك بخصوص در محدوده روستاهاي كشور به دلايل زير مي تواند از اهميت بالايي برخوردار باشد :

1- نياز كم به سرمايه گذاري اوليه 

2- ارزان بودن نيروي كار در مناطق روستايي 

3- استفاده از نيروي كار فصلي و بومي 

4- هزينه كمتر توليد به دليل استفاده از منابع محلي 

5- جذب سرمايه هاي كوچك محلي به دليل ارتقاء درآمد روستائيان 

6- پائين بودن هزينه هاي آموزشي در جهت تأمين نيروهاي انساني نيمه ماهر 

7- استفاده از مديريت هاي فاميلي 

8- ساده بودن اعمال مديريت به دليل كوچك بودن محيط كاري 

9- جلوگيري از خروج ارز براي كالاهايي كه مي توان در كشور توليد نمود 

10- استفاده از فعاليت خارج از زمان و مكان كاري بخصوص در مورد اشتغال زنان و يا نوجوانان روستايي 

البته گسترش صنايع كوچك از نظر برخي از صاحب نظران مي توانند داراي مشكلاتي نيز باشد ولي اين مشكلات با توجه به مزايايي كه اين صنايع در توسعه كشور مي توانند داشته باشند قابل چشم پوشي است . 

11- فرايند شكل گيري شهرك هاي صنعتي

از اواخر قرن 19، تفکر ایجاد مناطق یا شهرک های صنعتی به دلایل رشد صنعت، محدودیت زمین، جلوگیری از آلایندگی های صنعتی و همچنین استفاده از اقتصاد هم مکانی صنایع در تعدادی از کشورهای صنعتی آغاز گردید. صنعتی شدن بخشی از فرایند بی انتهای توسعه اقتصادی است که از نیمه دوم قرن هیجدهم در بریتانیا شروع شد و به دنبال آن امواج توسعه صنعتی در دنیا منتشر گردید. دومین انقلاب صنعتی در فاصله سالهای 1870تا 1913به وقوع پیوست. در این سالها پیشرفتهای تکنولوژیکی برای توسعه علوم گسترش وسیعی یافت. بعد از جنگ جهانی دوره تازه ای از تولید و گسترش علم در جهان شروع گردید. کشورهای صنعتی با حرکتی تدریجی توانسته اند به نتایج قابل توجهی دست یابند. اما کشورهای جنوب دیر به جریان صنعتی شدن پیوستند و تاریخ صنعتی شدن آنها به بعد از سالهای جنگ جهانی دوم بر می گردد.

در عصر حاضر کوشش برای صنعتی کردن کشورهای در حال توسعه به صورت یکی از نهضت های جهان در آمده است. صنعتی شدن یکی از راه های اساسی است که کشورهای در حال توسعه امید دارند که با نیل به آن به مشکلاتی مانند فقر، عدم امنیت، تراکم بیش از اندازه جمعیت و مسائل نابرابری های فضایی رهایی یابند. دست یابی به توسعه صنعتی در سطح ملی و منطقه ای، می تواند افزایش درآمد سرانه در سطح ملی را شامل گردد. ایجاد شهرکها و مجتمع های صنعتی در هر منطقه تابعی از شرایط اقتصادی، مقتضیات اجتماعی و فرهنگی، امکانات منابع طبیعی، مزیت های جغرافیایی و مهمتر از ان تابعی از انگیزه های اقتصادی، سیاسی دولتها است. 

مهمترین هدفهای ایجاد و گسترش شهرک ها و مجتمع های صنعتی را می توان چنین بر شمرد:

1-استقرار منطقي گروههای مختلف در فضاهای مناسب برای هر رشته از صنعت.

2- تامین رشد موزون فیزیکی و هماهنگ صنایع به تناسب فراهم ساختن خدمات زیر بنایی و تسهیلات اجتماعی، اقتصادی متمرکز مورد نیاز.

3- بهره گیری مناسب از زمین، به ویژه در مناطق شهری، با هدف دستیابی به الگوی بهینه کاربری زمین.

4- به حداکثر رساندن استفاده از منابع مالی، طبیعی و انسانی از راه سازماندهی بهتر امور تولید و تمرکزمدیریت.

5- تحقق صرفه جویی ها در راستای تامین خدمات و تسهیلات زیر بنایی، اجتماعی به طور مشاعی.

6-جلوگیری از گسترش بی رویه کارخانه های صنعتی در فضاهای مسکونی شهری و محافظت از مناطق.

7- ممانعت از برهم خوردن تعادلهای زیست محیطی، گسترش آلودگی و تخریب منابع طبیعی در مناطق شهری و روستایی (مطالعات صنعت و فضا،1372،2).

توسعه زمين و تاسيسات زير بنايي براي ايجاد صنايع در مكان هاي خاص به نام ناحيه و شهرك صنعتي براي نخستين بار در انگلستان متداول شد،سپس با رشد سريع تغييرات فن آوري ،توسعه صنعتي روند برنامه ريزي و ايجاد شهرك هاي صنعتي و ابزار هاي مشابه در اوايل قرن بيستم به ويژه بعد از پايان جنگ جهاني دوم به سرعت در كشورهايي چون كانادا،ايالات متحده آمريكا،هلند و ديگر كشورهاي اروپايي چون فرانسه،ايتاليا،سوئيس،دانمارك گسترش يافت. در كشورهاي كمتر توسعه يافته از سال هاي 1950به بعد به دليل رشد سريع شهر نشيني،افزايش مهاجرت،تمركز صنايع در شهرهاي بزرگ و مشكلات زيست محيطي ناشي از آن ها شهرك هاي صنعتي به عنوان ابزار مناسب توسعه صنعتی موردتوجه قرارگرفت در ايران نيز در راستاي همين سياست در دوره ي پيش از انقلاب چهار شهرك صنعتي(كاوه،رشت،البرزوكرمانشاه) برنامه ريزي شد،پس از انقلاب نيز در سال 1363با تاسيس شركت شهرك هاي صنعتي ايران برنامه ريزي و ايجاد شهرك هاي صنعتي به عنوان ابزار مناسب و مطلوب توسعه متوازن صنعت جهت استقرار صنايع متوسط و سبك و توليد كننده كالاهاي مصرفي با دوام بدون در نظر گرفتن كاربرد مسكوني جهت سكونت نيروي انساني شاغل در آن ها آغاز گرديد.در توسعه شهرك هاي صنعتي اهدافي همچون به حداكثر رساندن استفاده از منابع مالي،طبيعي و انساني محلي،جلوگيري از گسترش بي برنامه صنايع در فضاهاي مسكوني،جلوگيري از تمركز ناموزون صنايع،جلوگيري از برهم خوردن تعادل هاي زيست محيطي دنبال مي شود.(باروقي بناب،1377،5) بنا بر اين در صورتي كه شهرك هاي صنعتي بر اساس شرايط محيطي و اجتماعي شكل گيرد و از حمايت هاي دولتي نيز بر خوردار شود مي تواند تاثيرات زيادي به دنبال داشته و زمينه ساز توسعه اجتماعي و اقتصادي براي منطقه، استان و حتي كشور داشته باشد . در زير به شاخص هاي توسعه كه استقرار صنايع مي تواند زمينه ساز تحقق آنها را فراهم نمايد پرداخته مي شود (صامری،1370،94).

12- کاهش علاقه جوانان به کشاورزی

التزام كشورهاي درحال توسعه به حفظ جوانان  روستايي درروستاواشتغال آنهابه حرفةكشاورزي فرصتهايي محدود را براي اشتغال جوانان روستايي به  وجود مي آورد واين درحالي است كه عواملي چون تحصيلات،رسانه ها وگردشگري روستايي به ارتقاي سطح آرزوها وتمايلات جوانان روستايي وافزايش فاصلةآن با فرصتهاي موجود براي اشتغال آنها منجر ميشودكه سرانجام،بهتركه هرچه سريعتر . روستاومهاجرت به كلان شهرهاخواهدانجاميد(sumberg،2006).

جوانان از اميال وآرزوهايي چون شغل،درآمد،شأن ومنزلت،موقعيت اجتماعي ويا  نوعي خاص از زندگي برخوردارند. كليد جذب اين جوانان به جامعة روستايي وشغل كشاورزي شناسايي و مد نظرقرار دادن اين اميال وآرزوها وتلاش درراستاي فراهم كردن امكان دستيابي آنها به اهدافشان است؛وموفقيت سياست توسعةاجتماعي كشور نيز درگروجذب وحفظ جوانان روستايي درروستا واشتغال به كشاورزي است. بايد شناسايي نيازهاي جوانان روستايي جزء مهم وجدانشدني برنامه ريزيهای توسعةاجتماعي باشد (Beauford،1989).

تمايلات شغلي و انتخاب شغل از عواملي مانندجنس،نژاد،حمايتهاي والدين،موفقيتهاي تحصيلي،وضع اقتصادي- اجتماعي افراد،عزت نفس،وارزشهاي فردي همچنين،ازديدگاه برخي كارشناسان, تأثيرمي پذيرند.

انتخاب شغل درجوامع روستايي تابع مختصات وعواملي خاص است . آنگونه كه برخي مي انديشند،جامعةروستايي داراي ويژگيهايي است كه درتمام ابعادآن سايه افكندهاست؛وازآن جمله درانتخاب شغل،تصميم گيري جوانان روستايي متأثرازشرايط وويژگيهاي خاص محيط آنهاست.

صنعتي سازی  روستايي راهبردی است كه ابزارهاي مناسب براي متنوع سازي اقتصاد روستايي رافراهم ميآورد و از اين رو ،رويكردي اقتصادی به شمار میرود كه با ايجاد اشتغال وافزايش وتوزيع متعادلتردرآمدها،سطح زندگي روستاييان را بهبود بخشده زمينة دستيابی به توسعةپايدارروستايي رافراهم ميسازد (لی،2007).

نظرية صنعتي شدن مناطق روستايي عاملي تأثير گذار بر فرآيند توسعة اقتصادي و اجتماعي است که درعين حال،آخرين چارة كار براي حل مشكل فقر در مناطق روستايي محسوب ميشود. براساس اين ديدگاه،ازطريق صنعتي سازی وگسترش فعاليتهاي غيرکشاورزي درروستاها،میتوان به افزايش رفاه وتأمين کالاهاوخدمات ضروري براي خانوارهاي روستايي تحقق بخشيد . تأثيرات ونفوذ صنعت درمناطق روستايي باايجاداقتصادي فعال ميتواند داراي اثرات تکاثري باشد،به طوري که تجربيات کشورهاي متعدد نشان ميدهد هرتغييرساختاري ازطريق صنعتي شدن نه تنهانقش اقتصادي باارزش درمناطق روستايي ايجاد ميکند بلکه منجر به اقتصاد براين اساس،صنعتي شدن ميتواندازطريق خودرانشي ميشود (ویتز،1997،63).

افزايش توليدات روستايي،بهره وری ، ايجاد فرصتهاي شغلي،تأمين نيازهاي اساسی وايجادپيوندباديگربخشهاي اقتصادي،نقشی بسيار مهم درتوسعةروستايي ايفا کند (ردپیر،2007،156).

بررسي مقولة راهبردهاي توسعة روستايي دركشورهاي جهان سوم نشان مي دهدكه هريك ازاين كشورها متناسب باويژگيهاي اقتصادي،اجتماعي،فرهنگي وتاريخي ،خودرويكردهايي متفاوت داشته اند . درايران نيز طی دهه هاي۱۳۵۰تا۱۳۷۰ صنعتي سازی روستاهاوطرح ايجاد نواحي صنعتي روستايي از راهبردهاي مهم توسعه به شمار می رفت (اختر،1383،69).

هرچند،نخست،اين مقوله دربرنامة عمراني دوم (پيش ازانقلاب اسلامی ) مطرح شد،اماچون رويكرد اصلي برنامه هاي عمراني بخش صنعت در آن زمان برراهبردتوسعةصنعتي درنقاط شهري است واربود،هيچگاه صنايع روستايي نتوانسته است که : جايگاه واقعي خود را در عمران روستايي بيابد(سازمان مدیریت و برنامه ریزی،1383).

13- عوامل مؤثر در مهاجرتهاي روستا _ شهري

در مورد عوامل مؤثر بر پديده مهاجرت روستا شهري نظرياتي گوناگون ارائه شده است،امابه طوركلي علل مهاجرت روستاييان بخصوص جوانان رابه دو دسته كلي مي توان تقسيم نمود:

1.عوامل مربوط به نيروي جاذبه شهرها :اين عوامل ممكن است اقتصادي اجتماعي يا فرهنگ و زرق و برق شهري باشد كه در وهله اول جوانان روستايي را به سوي خود جذب مي كند.

2.عوامل مربوط به دافعه روستاها :اين عوامل نيز مانند سدي در برابر جوان روستايي مي باشد؛ بيكاري، كمبود درآمد، نبود امكانات تفريحي و ... همه در دفع جوان از روستا مؤثر است.

 به طوركلي درقديمترين آثار مرتبط باشناخت عوامل مؤثر درمهاجرتهاي روستا شهري،آموزش همگاني وانجام خدمت نظام به عنوان دلايل اصلي مهاجرت مطرح مي شود به طوري كه گوستاو لوبون، نويسندة فرانسوي ، در كتاب روانشناسي توده ها مي گويد اگر آموزش و پرورش ما بي فايده بود، مي توانستيم به حال بچه هاي بدبخت اكتفا كنيم؛ اما آموزش و پرورش متضمن خطر ي بسيار جدي تر است ؛ كساني كه آموزش مي بينند نسبت به شرايطي كه در آن متولد شده اند، نفرتي شديد پيدا مي كنند و در پي فرار از آن برمي آيند.

 " امیل مانسو" و " ملین"  با طرح خدمت نظام به عنوان مهمترين دليل مهاجرت روستا_ شهري معتقدند: " بطالتي كه براي ارتشيان دردورةخدمت زير پرچم فراهم ميشود،آنها را فاسدوسستمي كند. اگر روستاها خالي از جمعيت مي شود براي اين است كه روستاييان در لباس ارتشي عادت سختكوشي طبقه اجتماعي خود را از دست مي دهند." (اميل مانسو)

" از آن زماني كه خدمت نظام وظيفه عمومي روستازادگان را به پادگان هاي شهري كشاند، شدت مهاجرت دو برابر شده است." (ملین)

بررسي نوشته هاي مربوط به اواخر دهه 50و اوايل دهه 60، دلايل اساسي مهاجرت هاي روستا شهري را با ساختارهاي اقتصادي مرتبط ميسازد. تئوريهاي عدمتعادل،مهاجرت را ناشي از عدمتعادل بين مناطق ميداند؛مثلاً "بوگ" باطرح مؤلفه هاي مؤثردرايجادانگيزه براي مهاجرتهاي روستا_ شهري، دو گروه از عوامل شامل عوامل كشش و عوامل فشار در مهاجرت هاي روستا _ شهري مؤثر هستند. وي معتقد است عوامل كشش يا جاذبه ها عمدتاً فرصت هاي شغلي بهتر، فرصت هاي مناسب جهت كسب درآمد بيشتر، وجود مراكز تفريحي و جاذب، فعاليت هاي فرهنگي، شرايط خوب و قابل قبول محيط كار و زندگي چون مسكن و خدمات آموزشي (www.aftab.ir).

و سرانجام فرصتهاي مطلوب جهت دستيابي به آموزشهاي تخصصي و حرفه اي چون تحصيل در مراكز آموزشي را در برمي گيرد كه عمدتاً در شهرها متمركزند و پاره اي از عوامل فشار يا دفع نيز سبب جدايي جمعيت از روستاها و جذب آ ن ها به شهرها مي گردد عواملي چون:

1. اهش منابع مالي و عدم توجه به بخش كشاورزي 

2. مكانيزه شدن فعالي تهاي كشاورزي و ايجاد محدوديت هاي شغلي در بخش كشاورزي

3. نبود بستر مناسب جهت رشد خلاقيت هاي فردي، رشد شخصيت، ازدواج و اشتغال

4. بروز حوادث طبيعي مستمر چون سيل و خشكسالي ها

5. وجود روابط ناعادلانه و تبعيض آميز

از مهم ترين دلايل مانع از ماندگاري جمعيت در مناطق روستايي محسوب مي شود .

عده اي ديگر مهاجرت را ارمغان فقر درمناطق روستايي مي دانند . دراينخصوصمؤنث سازي و سالخورده سازي از پيامدهاي مهاجرت هاي روستا_ شهر است، اما شايد مهاجرت براي كسب زندگي مهمترين دليل براي مهاجرت هاي روستا _شهري است و پيش بيني مي شود همچنان ادامه داشته باشد.

فرضيه زرق و برق شهري معتقد به كشش جوانان روستايي در اثر تبليغات رسانه هاي گروهي و داستان هاي مهاجران پيشين نسبت به الگوهاي تفريحي و سبك زندگي شهري است و همچنين عوامل غيراقتصادي همچون دسترسي به خد مات آموزشي، درماني و زيربنايي، ترك هنجارهاي سنتي روستا و آزادي تحرك اجتماعي در كنار زرق شهري جوانان نقش ي بارز دارد . به طور كلي زرق و برق شهري در مهاجرتهاي روستا_شهري جوانان نقشی بارز دارد. به طوركلي ميتوان پذيرفت كه دركنارعوامل عيني واقتصادي،عوامل ذهني واجتماعي فرهنگي نيزدرتصميم گيري فرد مهاجرتأثيردارد.

از عوامل ديگر مي توان به رسانه ها اشاره كرد. رسانه بتدريج پيوند انسان با اشياء، زمان و مكان را قطع مي كند و اين قطع خاطرات، هويت انسا نها را كمرنگ مي كند و باعث مي شود كه انسا نها قبل از آنكه به صورت فيزيكي مهاجرت كنند، فكري و ذهني مهاجرت كرده باشند.

 رسانه ها تنوع گرايي،تجددگرايي،ناپايداري وجهاني شدن را درانسانهاتقويت مي كنند و زمينه را براي بي هويتي و نيازمند كردن انسا ن ها به وجود مي آورند رسانه ها با شوك هايي كه در سطح فردي، ملي، منطقه اي و گاه جهاني وارد مي كنند، انسان ها را براي مهاجرت آماده مي كنند. نفوذ راديو، تلويزيون، ماهواره و ... درروستاها جوانان ساكن روستا را تشويق به مهاجرت ميكند. آنان جهت پركردن يكي از خواسته هاي برحق خود كه همان استفاده از ابزار و آلات فرهنگ و هنري در جهت رشد و تعالي علمي و نيز گذراندن اوقات فراغت است، به شهرها كشيده مي شوند (صحرائیان،1380،21).

14- پيامدهاي اجتماعي مهاجرت از روستا به شهر

پديدة مهاجرت روستا شهري،يك پديدةاجتماعي اقتصادي است كه نتيجه مجموعهاي پيچيده ازعوامل اجتماعي روانشناختي،اقتصادي وسياسي است. فرايند مهاجرت نه تنها بر حجم و رشد جمعيت يك جامعه تأثير مي گذارد، بلكه تغييراتي قابل ملاحظه در ساخت و توزيع جمعيت ايجاد مي كند. مهاجرت هاي روستا_ شهري باعث افزايش تعداد مردان جوان در شهرهاي بزرگ شده و تعادل نسبت مردان و زنان را در دو منطقه شهري و روستايي بر هم زده است.

با توجه به اينكه جوانان بيشتر از هر گروه سني ديگر تن به مهاجرت مي دهند، اين موضوع در بلندمدت براي جوامع روستايي حائز اهميت خواهد بود؛ چراكه با مهاجرت آنان، توليد نسل در جوامع روستايي كاهش مي يابد و به دنبال آن جمعيت پويا در روستاها كاهش مي يابد و توليد محصول و اقتصاد رو ستايي نيز كاسته مي شود و همچنين از نظر اجتماعي و فرهنگي نيز روستاها دچار ايستايي مي شوند.

امروزه با توجه به اينكه سهم جمعيت شهري و روستايي برعكس شده است و نسبت قابل توجهي از جمعيت شهرها را مهاجرين روستايي تشكيل مي دهند ، مي توان به اهميت موضوع مهاجرت هاي روستا شهری پي برد؛يعنی مهاجرت  جمعيتي كه تاسه دهه قبل جزوجمعيت مولّدكشور به حساب مي آمد اكنون  به صورت خيلی عظيم افرادمشغول به كارهستنديا در مشاغل كاذبي مانند دستفروشي و واسطه گري مشغول میباشند.

وقتي فرهنگ هاي مختلف با آداب و رسوم و هنجارهاي متفاوت از نقاط مختلف در يك نقطه جمع شود و انواع هنجارها حاكم باشد، در نتيجه هر فرد يا گروه به يك نوع هنجار رفتار مي كند و هنگام يكه اشخاص محيطشان عوض شود، ديگر هيچ احساسي نسبت به پايبندي به اصول و هنجارها در خود حس نمي كنند و در نتيجه هرج و مرج و آشفتگي رخ مي دهد. نتيجه نهايي مهاجرت از روستا به شهر و از بخش توليد به بخش خدمات، رشد مسائل آنوميك در جامعه است (www.migration.ir)

پرداختن به پيامدهاي مهاجرت جوانان به صورت جداگانه به مناطق شهري يا روستايي كاري خطا است؛ بنابراين، پيامدها در مبدأ و مقصد بررسي شده كه ممكن است در مبدأ آثاري مثبت بر جاي بگذارد، اما در مقصد آثار و عواقب آن ضرورتا مثبت نخواهد بود. در اينجا جهت شناخت پيامدهاي مهاجرت هاي روستا شهري بر مهاجران نسل جوان،در سه حوزه اقتصادي اجتماعي وفرهنگي به بررسي هريك به صورت پيامد مثبت ومنفي پرداخته شده است.

 الف: پيامدهاي اقتصادي

عده اي عامل اقتصادي را مهمترين عامل در مهاجرت هاي روستا شهري مي دانند .جوانان روستايي بامشاهده تفاوت  درآمدي درشهر وروستا وكمبود درآمدهاي مالي خودكه جوابگوي نيازهاي اصلي وضروري آنها  نيست،دست به مهاجرت ميزنند. آنان براي كسب درآمد بيشتر و رسيدن به آرزوهاي خويش، راه شهرها را در پيش مي گيرند.

مهاجران در شهرها با شغل هاي واسطه گري يا خدماتي و دست فروشي مي توانند به درآمدي چند برابر روستا دست پيدا كنند و از كارهاي سخت و طاقت فرساي كشاورزي نيز آسوده شوند. بدون ترديد اختلافات درآمدي شهر و روستا و موقعيت هاي شغلي و كاري فراوان در شهرها يكي از دلايل عمده مهاجرت جوانان است؛ اما اين عامل مؤثر در مهاجرت پيامدهايي در مبدأ و مقصد برجاي مي گذارد. آثار اقتصادي مثبت آن در نواحي روستايي بيشتر از شهرها خواهد بود و پيامدهاي منفي آن در شهرها بيشتر بروز مي كند. بررسي ها نشان مي دهد جوانان مهاجر اكثراً از مهاجرت به شهرها راضي هستند و زندگي آن ها از لحاظ اقتصادي بهبود يافته است، در ضمن آن ها با حواله كردن پول به روستا نزد پدر و مادر خويش، باعث بهبود وضعيت زندگي آ ن ها و تقويت بنيه مالي خانواده خود در روستا مي شوند. به طور كلي از نظر اقتصادي مهاجرت روستا شهري رابراي خود جوانان ميتوان موفق قلمداد نمود؛چون آنها درآمد فعلي درشهررادرروستا هيچگاه نميتوانستند به دست آورند؛ اما همانطور كه در بالا نيز اشاره شد ، مهاجرت جوانان پيامدهاي اقتصادي زيادي در روستاها بجا خواهد گذاشت كه مهمترين آن ركود اقتصاد كشاورزي و دامداري در روستا و كاهش توليد و بهره برداري روستايي است. با توجه به اينكه جوانان بيشترين گروه مهاجرين روستا را تشكيل مي دهند، كساني كه در روستا به جا مي مانند، پيرمردها و پيرزنها مي باشند كه توان چنداني براي كشاورزي گسترده ندارند و بيشتر به اقتصاد معيشتي و خود بسنده روي مي آورند و به اندازه نياز سالانه كشت خواهند نمود.

اين موضوع در كل كشور به ركود كشاورزي و افزايش واردات محصولات كشاورزي و خروج ارز منتهي خواهد شد و از طرفي پيامد منفي اين نوع مهاجر تها در شه رها را م يتوان به گسترش بخش غير رسمي اقتصاد و افزايش شغل هاي كاذب و انگلي و كارهاي غيرتوليدي چون دست فروشي، سيگار فروشي و ... اشاره كرد. با توجه به اينكه جوانان مهاجر از روستا فاقد مهارت هستند ، در شهرها نمي توانند جذب بازار كار رسمي شوند و بي ثباتي شغلي بيشتر مهاجران را تهديد می کند.

 ب: پيامدهاي اجتماعي

يكي از تفاوت هاي محيط شهري نسبت به محيط روستايي، اختلاف زياد خدمات شهريمانند بهداشت،درمان، آموزش و تأسيساتي مانند آب، برق، گاز، مراكز تفريحي و غيرهمي باشد. بديهي است روند مهاجرتها روستا شهري  عمدتا تحت تأثير امكانات زيستي و رفاهي در روستاها و جاذبه هاي اجتماعي فرهنگي واقتصادي شهرها مي باشد و درمواردي سياستگذاري هاي نادرست آن را تشديد مي كند.

در واقع بعد از عامل اقتصادي، عامل اجتماعي و نداشتن امكانات رفاهي نظير: بهداشت و ... عامل مؤثر در مهاجرت هاي روستا شهري ميباشد باتوجه به اين كه جوانان،گروه اصلي مهاجر ان هستند،پيامدهاي اجتماعي مهاجرت  آنان به صورتي حادترنمودخواهديافت،چرا كه روحيه تنوع طلبي جوانان ازطرفي وهويت طلبي ازطرف ديگر،پيامدهاي اجتماعي را تشديدخواهدكرد . وقتيجوان روستايي به شهر مي آيد در اثر همنشيني و رفت آمد با شهروندان آگاهي او افزايش

يافته و جوان از حقوق و مطالبات خود آگاه شده و همين آگاهي منجر به بي اعتمادي و عدم پايبندي به تعهدات شهروندي و حتي در مواردي خرابكاري شده است . از طرف ديگر با جدا شدن جوان از خانواده، حامي خود كه والدين باشند را از دست می دهد و با توجه به عدم نظارت والدين بر اعمال او و كاهش اقتدار والدين جوان ، پيامد هاي حاد اجتماعي بروز خواهد كرد:

 همچنين با وجود خرده فرهنگهاي متفاوت در داخل اجتماعات شهري وضع اعتقادات و كنترلهاي غير رسمي،انحرافات اجتماعي افزايش خواهد يافت.

بررسي ها نشان مي دهد كه پيامدهاي اجتماعي فرهنگي مهاجرت بسيار بيشترخواهد بود و داراي دوبعد مثبت ومنفي است. مهمترين پيامد مثبت مهاجرت روستا _شهري را مي توان در سهولت و آسايش در زندگي، دسترسي بهتر به وضعيت بهداشتي، بهبود عادات غذايي، گذران اوقات فراغت و اميد به زندگي بيان كرد . جوانان روستا در پي يافتن زندگي بهتر مهاجرت از روستا به شهر را آغاز م ي كنند و تحرك اجتماعي باعث بالا بردن ظرفيت هاي گوناگون اجتماعي در ميان آنها خواهد شد. جوانان با فرار از هنجارهاي سنتي موجود در روستا مي خواهند كه به استقلال فردي و آزادي انتخاب برسند و از تنهايي و انزواي اجتماعي در محيط هاي روستايي همراه با كار فيزيكي سخت و مداوم نجات پيدا كنند و جهت يافتن منزلت اجتماعي و كسب احترام و تفريحات محرك، شهرها را انتخاب م يكنند؛ اما تحقيقات نشان م ي دهد اين نوع مهاجر ت ها پيامدهاي منفي اجتماعي را نيز براي جوانان و شهرها به همراه خواهد داشت ؛ از جمله مي توان به فقدان يكپارچگي اجتماعي و گسترش ناهنجار ي هاي اجتماعي در شهرها اشاره كرد. مهاجرت جوانان از روستا به شهر، باعث برهم خوردن ساختار جمعيتي در شهرها و روستاها شده و تركيب سني و جنسي جمعيت را از تعادل خارج كرده است، از سويي ديگر سالخورده سازي روستاها باعث شده كه امكان ازدواج دختران در روستا از بين برود.

تفاوت بين نسلي در روستاها باعث ايجاد شكاف بين والدين و جوان شده ، به طوری كه جوان محيط روستا را داراي هنجارها و مراسم سنتي مي بيند و بر ضد آن شورش كرده، دست به مهاجرت مي زند و در اين بين قطع ارتباط با خانواده و از دست دادن امي خود باعث گرايش جوان به سمت اعتياد، فساد اخلاقي، دزدي، سرقت و زاحمت هاي ناموسي و ... مي شود يا در شهر احساس غريبه بودن و بيگانگي مي كند و به نزواي اجتماعي گرايش مي يابد.

ج: پيامدهاي فرهنگي

اين نظريه، مهاجرت را به عنوان يك تطبيق اجتماعي در پاسخ به نيازهاي اجتماعي، اقتصادی تحولات فرهنگی جريان تغييرات جمعيتي ناشي و در سطح ملي و محلی پدید می آید ،می داند.

نارسايي هاي موجود در نظام آموزشي روستايي از جمله عوامل مؤثر در تشويق وانان به مهاجرت به شهرها است. تحصيلات جوان روستايي نيز خود از جمله عوامل رهنگي مؤثر در مهاجرت مي باشد و افزايش فاصله فرهنگي بين شهر و روستا بر نرخ هاجرت مي افزايد.

با توجه به اينكه اكثريت جمعيت كشورمان را جوانان تشكيل مي دهند و عمده ترين سأله جامعه هاي داراي جمعيت جوان مسائل فرهنگي است، وقتي جوانان روستايي هت ادامه تحصيل، گذراندن خدمت سربازي و جستجوي كار و شغل بهتر به شهرها ي آيد، تعارض فرهنگي در او ايجاد مي شود و مشكلات حادتر مي شود.

جوانان وقتي در معرض انواع كانا لهاي ارتباطي و شبكه هاي جهاني به راحتي با بك هاي زندگي كشورهاي ديگر با خبر مي شوند و خود را مقايسه مي كنند آن ها اگر رصتي جهت پيشرفت نداشته باشند در معرض انواع آسيب ها قرار مي گيرند و اگر عتماد به نفس آن ها كاهش يابد، براي فراموش كردن موقعيت خود به دام اعتيادمي افتند يا جذب فرهنگ بيگانه مي شوند.

مهمترين پيامد فرهنگي مهاجرت روستا شهري جوانان بهبود وضعيت سوادو سطح علمي وآگاهي آنها مي باشد،شهرها با داشتن امكانات آموزشي بهتر و بيشترباعث شكوفايي استعدادها و نبوغ جوانان روستايي شده است. از ديگر پيامدها مي توان به بهبوداوقات فراغت وجودكتابخانه هايي متعدد در شهرها و مكا ن هاي فرهنگي افزایش تعامل فرهنگي و تغيير در شيوه لباس پوشيدن و حرف زدن را بيان كرد.

از پيامدهاي فرهنگي منفي مهاجرت مي توان چنين بيان نمود كه در اثر مهاجرت جوانان ، نقش خانواده در انتقال مباني ارزشي و ديني و ملي به فرزندان كاهش می یابد و جامعه انتقال وظايف تربيتي را برعهده مي گيرد و با توجه به اينكه هويت فردي در مرد و زن جوان هنوز شكل نگرفته است، زمينه ها و بستر تعارضات و نيز نفوذ فرهنگ بيگانه به هويت ديني و ملي جوانان ايجاد شده و در صورت ضعف بنيادهاي مذهبي جواني و عدم شكل گيري هويت فردي تأثيرپذيري جوان، الگوهاي ضد فرهنگ و ديني تقويت شده و اين مرحله آغازين گسترش مشكلات اخلاقي، فساد و بي بندوباري و فحشا در شهرها و جوانان خواهد بود.

نتایج تحقیق دو نوع پیامد مثبت و منفی در هر یک از حوزه ها را نشان می‌دهد پیامدهای مثبتی چون بهبود وضعیت اقتصادی، افزایش آگاهی جوانان، آموزش بهتر و تغییراتی در سبک پوشش، روابط اجتماعی،عادات غذایی وگذران اوقات فراغت جوانان به وجودآمده است وپیامدهای منفی آن سوای ازقطع ارتباط جوان با خانواده خود در روستا  و مسائل مرتبط با آن به برهم خوردن نسبت جنسی در روستاها و شهرها منجر شده و اثرات دیگری چون بزهکاری ، افزایش بی‌بندو باری اخلاقی، گژرفتاری اجتماعی، مشاغل کاذب، حاشیه‌نشینی، اعتیاد و ... در شهرها به وجود آمده است.

15- اثرات بهداشت محيطي  احداث شهركهاي صنعتي

تعادل،هماهنگي ونظم لازم بين اجزاء طبيعت از ضروريات اساسي محيط زيست وبهداشت محيط است. چنانچه اين تعادل در اثربرخي ازشرايط دچار تغييرات شود،آسيب به كليه اجزاءو ساختارموجودات زنده ودر رأس آن انسان وارد خواهد شد،ازنيم قرن گذشته فعاليتهاي مهم اقتصادي و صنعتي ،بكارگيري تكنولوژيهاي پيشرفته همراه با رشد فزاينده جمعيت و نيزعدم هماهنگي دول مختلف دنيا در استفاده بهينه از منابع طبيعي موجود موجب بر هم خوردن تعادل بهداشت محيط گرديده است . درنتيجه بشرحاضر با ايجاد آلودگيهاي مختلف آب ،هوا،خاك،صدا، حرارت وغيره،فرسايش خاك،بيابان زايي،بروزسيلابها،انهدام وانقراض گونه هاي گياهي وجانوري و تخريب لايه ازن،گرم شدن كره زمين،بالاآمدن آب درياها،افزايش گازهاي گلخانه اي وبسياري ديگر،  Nouri, سبب ايجاد بيماريهاي جديد و صعب العلاج ومرگ وميربي رویه وامثالهم گرديده است(و.( Fehr, 

ارزيابي اثرات بهداشت محيطي عبارت است از شناسايي وارزيابي سيستم  يك پيآمدهاي پروژه ها، برنامه هاو طرحها بر اجزاء فيزيكي - شيميايي،بيولوژيكي،فرهنگي،اقتصادي- اجتماعي وبهداشتي محيط وبه عبارت ديگر روشي است جهت پيش بيني ،تعيين وتفسيراثرات بهداشت محيطي يك فعاليت برروي اجزاي بهداشت محيط،بهداشت عمومي وسلامت اكوسيستمهاي يك به طور مستقیم وغيرمستقيم زندگي بشر به آن وابسته است،مي باشد( UN/ESCAP,و WHO ).

فرآيندارزيابي اثرات بهداشت محيطي در مرحله اول براي كمك به برنامه ريزي صحيح توسعه پايدار و سپس وسعت بخشيدن به پروژه هاي توسعه موجود بدون افزايش بيماريهاي منطقه پايه ريزي شده است وهدف ازانجام آن پرهيزازهرگونه اشتباهات پرهزينه دربرنامه ريزيهاي توسعه وکنترل آلودگي وحفظ منابع ودرمجموع يك شيوه مديريت براي بهداشت محيط است(Hunt,).

ارزيابي اثرات بهداشت محيطي مكانيزمي است كه استفاده مفيد از منابع انساني وطبيعي را جهت جلوگيري ازافزايش بيماريها ارائه ميدهد ودربرنامه ريزيهاي كوتاه مدت و بلندمدت دراثربخشي هزينه ها تأثير بسزايي دارد. (Caldwell ,) 

ارزيابي اثرات بهداشت محيطي  باعث سالم ماندن انسان و تسريع دربرنامه ريزيها ميشود وبدين ترتيب درحفاظت هرچه بيشترمنابع وصرفه جويي در وقت مثمرثمر واقع ميگردد . مطالعات اخير نشان دادهاست كه هزينه هاي ارزيابي اثرات بهداشت محيطي بطور متوسط كمترازهزينه هاي سرانه دركشورهاي توسعه يافته است .(UN,)

درحال حاضر باتوسعه بيرويه ونامنظم صنايع دركشورهاي درحالت توسعه ازجمله كشور ايران نگرش بهداشت محيطي جهت جلوگير ی از افزايش بيرويه بيماريهاي خطرناك ناشي ازتوسعه،حفظ بهداشت محيط موجود و  منابع طبيعي  نسلهاي بعدي اهميت بسزايي دارد و مورد توجه مسئولين ذيربط قرارگرفته است.درهمين راستا در دو دهه اخير دولت جهت سازماندهي به صنايع وايجاد بازار رقابت وهمچنين سهولت كنترل آلودگي وجلوگيري ازافزايش بيرويه بيماريهاي خطرناك ناشي از آلودگيهاي صنعتي وحفظ بهداشت محيط اقدام به احداث ناحيه هاي صنعتي مشخص درمناطق مختلف كشورنموده است

16- شهرک صنعتی و محیط زیست

 شرکت شهرکهای صنعتی همگام باسايرتعهدات حرفهای خود،حفاظت ازمحيط زيست رابعنوان يک اصل در دستورکارخودقرارداده ودرجهت نيل به توسعه پايدار و همانا رشد صنعتی بدون آسيب رسانی به محيط زيست با برنامه ريزی وهدفمند پيش می رود. پس از مکانيابی صحيح وارزيابی زيست محيطی شهرکها با عنايت به بحران منابع آب در کشور و حساسيت موضوع و به لحاظ زيست محيطی ، حل مشکل فاضلاب صنعتی شهرکها و احداث تصفيه خانه فاضلاب به اين منظور در اولويت فعاليتهای زيست محيطی شرکت قرار دارد. 

اهم فعاليتهای زيست محيطی شرکت شهرکهای صنعتی ايران عبارتند از : 

- مکانيابی شهرکهای صنعتی با توجه به ملاحظات زيست محيطی 

- انجام ارزيابی زيست محيطی قبل از احداث شهرکهای صنعتی بالای ۱۰۰ هکتار 

-استقرار و بهره برداری از سيستمهاي مديريت زيست محيطی و توليد پاکتر 

- تصفيه و استفاده مجدد از فاضلاب شهرکهای صنعتی 

- پالايش و کنترل آلودگی هوا تا حد استانداردهای زيست محيطی 

- ايجاد سيستمهای مديريت مواد زائد و بازيافت

- توسعه فضای سبز در داخل و اطراف شهرکهای صنعتی

هم اکنون ۲۸ تصفيه خانه در شهرکهای صنعتی استانهای مختلف در مراحل مختلف طراحی ، اجرا و راه اندازی و بهره برداری می باشد. از اين تعداد ،۹ تصفيه خانه در سال ۱۳۸۱ ، ۱۰ تصفيه خانه در سال ۱۳۸۲ و ۹ تصفيه خانه در سال ۱۳۸۳ به بهره برداری خواهند رسيد. با مدول بندی تصفيه خانه ها ظرفيت آنها تعديل شده و به اين ترتيب از صرف هزينه های اضافی جلوگيری می شود. ظرفيت مدول اول اين تصفيه خانه ها ( شامل فاضلاب بهداشتی و صنعتی) 

بين ۱۰۰ تا ۱۳۰۰۰متر مکعب در روز و ميزان آلايندگی آنها از نظرشرکت شهرکهای صنعتیهمگام با ساير تعهدات حرفه ای خود ،حفاظت از محيط زيست را بعنوان يک اصل در دستور کار خود قرار داده و در جهت نيل به توسعه پايدار و همانا رشد صنعتی بدون آسيب راسنی به محيط زيست با برنامه ريزی و هدفمند پيش می رود. پس از مکانيابی صحيح و ارزيابی ريست محيطی شهرکها با عنايت به بحران منابع آب در کشور و حساسيت موضوع و به لحاظ زيست محيطی ، حل مشکل فاضلاب صنعتی شهرکها و احداث تصفيه خانه فاضلاب به اين منظور در اولويت فعاليتهای زيست محيطی شرکت قرار دارد.

17- آلودگی صوتی

آلودگي صوتي يكي از انواع آلودگي‌هاي زيست‌محيطي است كه سلامت و بقاي موجودات زنده را تهديد مي‌كند و به مخاطره مي‌افكند. ميزان عوارض جسمي و روحي اين نوع آلودگي بر انسان بويژه در محيط شهري به اندازه‌اي است كه براي آن، استانداردهاي فني و بين‌المللي تعيين شده است و دولت‌ها و متوليان شهري اصولا به رعايت آنها ملزم هستند. در شهري نظير تهران ميزان اين آلودگي فراتر از حدمجاز است و طبق بررسي‌هاي فني پراكنده، برخي نقاط در مرحله بحراني و خطرناك به سر مي‌برند. نكته مهمي كه اغلب كارشناسان درباره افزايش ميزان آلودگي صوتي شهر تهران به آن اشاره دارند، نداشتن راهبردي جامع در سطوح مختلف مديريتي و فني براي كاهش آن در گذشته و حال حاضر است. احتمالا عادت كردن گوش مردم و مسوولان به اين نوع آلودگي و دشواري‌هاي مقابله با آن دليل اين جدي نگرفتن و بي‌توجهي مزمن است؛ اما براستي مگر مي‌توان اين معضل جدي و آلودگي پرعارضه را كه روش‌هاي كاهش آن امروز به يكي از شاخصه‌هاي ايمني و سلامت شهرها تبديل شده است، بدين آساني ناديده گرفت و درباره‌اش بي‌اعتنا بود؟

 در حقيقت هزينه‌هاي سنگين و جبران‌ناپذير آلودگي صوتي در حوزه‌هاي اقتصادي، اجتماعي، رفاهي، بهداشتي و درماني و ... ناديده انگاشتن آن را در بلندمدت به آسيبي جدي براي شهروندان مبدل مي‌كند كه بايد بالاخره برايش چاره‌اي انديشيد. در اين باره پيش از هر كار لازم است هزينه‌هاي يك واحد‌ آلودگي صوتي در محيط شهري تعيين شود تا شايد هشدار و انگيزه‌اي براي شروع اقدامات عملي و ملموس براي مقابله با آن باشد. 

آلودگي صوتي در محيط شهري به اين صورت تعريف مي‌شود: صدايي ناخواسته با مدت زمان، شدت يا كيفيتي كه به انسان آسيب جسمي و روحي وارد مي‌كند. اين نوع‌‌ آلودگي در محيط كارگاه‌ها و شهرك‌هاي صنعتي بيشتر به گوش مي‌رسد، اما هر گوشه و كناري از شهرهاي امروزي به دليل عواملي نظير ترافيك، ساخت و ساز، انواع و اقسام صداهاي مكانيكي و الكتريكي، منابع انساني و ... از اين آسيب در امان نيستند به طوري كه سازمان بهداشت جهاني (WHO) آلودگي صوتي را به دليل كثرت منابع (ترافيك، صنعت، محل كار و همجواري)‌ خطري جدي براي سلامت شهروندان معرفي كرده است. شدت صوت با واحدي به نام دسي‌بل و دربازه صفر تا 130اندازه‌گيري مي‌شود كه آستانه شنوايي و كري براي انسان است. تاثير صدا بر سلامت انسان به عواملي نظير شدت، نوع، نزديكي به منبع، مداومت، وضعيت، موقعيت و البته حساسيت فرد در مقابل آن بستگي دارد و با اين توضيح شدت صوت تنها يكي از پارامترهاي مهم در اندازه‌گيري و سنجش ميزان آلودگي محسوب مي‌شود. قرار گرفتن در معرض صدايي با شدت 85دسي‌بل كه در حد يك ترافيك سنگين است به گوش انسان صدمه جدي وارد مي‌كند و قرارگيري بيش از 2دقيقه در معرض صدايي با شدت 109دسي‌بل ممكن است به كري موقتي انسان منجر شود. تاثير آلودگي صوتي بر سلامت گوش انسان غالبا تدريجي است و پيرگوشي و آسيب‌هاي دستگاه شنوايي همزمان با بالا رفتن سن در محيط‌هاي شهري از اين نوع آلودگي ناشي مي‌شود. صحبت‌هاي معمولي 30تا 50دسي‌بل و ترافيك سبك 30تا 55دسي‌بل شدت صوت ايجاد مي‌كند و ناگفته نماند هر 10دسي‌بل افزايش شدت صوت برابر با افزايش 10برابري صدايي است كه به گوش انسان مي‌‌رسد.

فصل سوم

روش تحقیق

1- مقدمه

در این فصل برای بیان کردن چگونگی و روش انجام پژوهش از روش پژوهش توصیفی پیمایشی استفاده گردیده است که جامعه آماری را روستائیان اطراف شهرستان  تشکیل می دهند. و انتخاب افراد به روش نمونه گیری تصادفی ساده صورت گرفته است.

2- نوع و روش تحقیق

1- از لحاظ زمانی، پژوهش حاضر از نوع مقطعی است. به بیانی بهتر، این پژوهش در یک دوره زمانی خاص و نسبتاً محدود صورت گرفته است و واقعیت های موجود در این دوره زمانی را به نمایش گذاشته است.

2- از لحاظ شیوه گردآوری اطلاعات از نوع پیمایشی است. در فصل های اول و دوم با بکارگیری منابع و مآخذ گوناگون همچون کتب، مجلات، نشریات و پژوهش ها به زبان های فارسی و انگلیسی و جستجو در سایت های اینترنتی مطالب نگاشته شده و روش اسنادی کاملاً مشهود و محرز است. روش پیمایشی نیز با بکار بستن ابزار پرسش نامه و توزیع آن بین نمونه آماری استفاده شده است.

3- جامعه آماری

جامعه آماری به مجموعه ای از عناصر گفته می شود که دارای یک یا چند ویژگی مشترک باشند (هومن،1370،95)

جامعه آماری تحقیق حاضر 110نفر از روستاییان اطراف شهرستان  می باشد.

4- نمونه پژوهش و روش نمونه گیری:

    تعداد 86نفر نمونه از جامعه آماری با توجه به جدول مورگان بدست آمده که برای انتخاب نمونه از جامعه آماری از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده گردیده است.

5- تجزیه و تحلیل اطلاعات

تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از نرم افزار SPSS و با استفاده از ضریب تحلیل رگریسون انجام پذیرفته است.

6- ابزار گردآوری اطلاعات

در این تحقیق برای اندازه گیری متغیرها، جمع آوری داده ها و برخی اطلاعات لازم از پرسش نامه محقق ساخته که شامل دو قسمت سوالات عمومی و سوالات اساسی میباشد.سوالات اساسی شامل شانزده سوال پنج گزینه ای می باشد. همچنین بر اساس چارچوب نظری تحقیق و پیشینه ها، سوالات عمدتاً به صورت پاسخ بسته با استفاده از تکنیک طیف لیکرت طراحی انجام شده است. بدین ترتیب که:

سوالات عمومی که به منظور تعیین و مشخص شدن مشخصات آماری از لحاظ جنسیت، تحصیلات، وضعیت تأهل، سن و شغل تنظیم گردیده است.

سوالات اساسی :

سوال 1برای سنجش درآمد روستایان در اثر تأثیرات شهرک صنعتی  بر وضعیت اقتصادی روستاییان همجوار است.

سوال 2  به بررسی جذب سرمایه های شهری توسط مناطق روستایی در اثر تأثیر گذاشتن شهرک صنعتی بر وضعیت اقتصادی روستاییان همجوار می پردازد.

سوال 3به تأثیر گذاری شهرک صنعتی بر میزان افزایش مصرف خانوارهای روستایی در روستاییان همجوار می پردازد.

سوال 4به بررسی خارج شدن سرمایه مازاد از روستا به شهر در اثر تأثیر گذاشتن شهرک صنعتی  بر وضعیت اقتصادی روستاییان همجوار می پردازد.

سوال 5به تأثیر گذاری شهرک صنعتی  بر میزان مهاجرپذیری روستاییان همجوار می پردازد.

سوال 6میزان تأثیر گذاری شهرک صنعتی  بر افزایش آگاهی و تخصص افراد در روستاییان همجوار را بررسی می کند.

سوال 7اثر سوء بر بازارهای سنتی را در اثر تأثیر گذاشتن شهرک صنعتی  بر وضعیت اجتماعی روستاییان همجوار را بررسی می کند.

سوال 8میزان تأثیر گذاری شهرک صنعتی  بر کاهش علاقه جوانان به کشاورزی در روستاییان همجوار را بررسی می کند.

سوال 9به بررسی میزان آلوده شدن آب های زیرزمینی روستاییان همجوار توسط شهرک صنعتی می پردازد.

سوال 10به سر و صدای ناشی از کار واحدهای صنعتی که بر وضعیت زیست محیطی روستاییان همجوار تأثیر می گذارد، می پردازد.

سوال 11به میزان تأثیر گذاشتن شهرک صنعتی در از بین بردن مناظر طبیعی روستاییان همجوار می پردازد.

سوال 12به بررسی تأثیرات شهرک صنعتی  در آلوده کردن هوای روستاییان همجوار می پردازد.

سوال 13به سنجش میزان استفاده از محصولات کشاورزی موجود به عنوان مواد خام در اثر تأثیر گذاشتن شهرک صنعتی بر وضعیت کشاورزی روستاییان همجوار می پردازد.

سوال 14به سنجش میزان افزایش قدرت خرید سموم و ... توسط روستاییان همجوار می پردازد.

سوال 15به میزان تأثیر گذاری شهرک صنعتی  بر کاهش ارزش اراضی کشاورزی روستایان همجوار می پردازد.

سوال 16به میزان تأثیر گذاری شهرک صنعتی  در انتقال آبهای کشاورزی به بخش صنعت می پردازد.

مقیاس مورد استفاده در پرسشنامه طیف لیکرت می باشد که به صورت پنج گزینه ای از خیلی زیاد شروع وبه خیلی کم ختم می شود. بوسیله این پرسشنامه از پرسش شوندگان خواسته شده تا نظرخود رادرمورد تأثیر شهرک صنعتی  بر توسعه ی روستاییان همجوار را بیان کنند.

7- پایایی و روایی پرسشنامه ها:

روائی و پایائی پرسشنامه یکی از موضوعات مهم هر تحقیق می باشد .  ابزار سنجش به دو دسته تقسیم می شوند: استاندارد و مقایسه شده، محقق ساخته. 

روایی ابزار سنجش : منظور از روایی این است که مقیاس و محتوای ابزار یا سؤالات مندرج در ابزار دقیقا متغیرها و موضوع مورد مطالعه را بسنجد. 

پایایی ابزار سنجش : پایایی ابزار که از آن به اعتبار، دقت و اعتماد پذیری نیز تعبیر می شود ، عبارت است از اینکه اگر یک وسیله اندازه گیری که برای سنجش متغیر و صفتی ساخته شده دز شرایط مشابه در زمان یا مکان دیگر مورد استفاده قرار گیرد، نتایج مشابهی از آن حاصل شود.

8- پایایی و روایی ابزار سنجش:

درپژوهش حاضر برای تعیین روایی ابزار جمع آوری اطلاعات از روایی صوری یا نمادی استفاده گردید. بدین ترتیب که پرسشنامه اولیه تنظیم شده دراختیار فروشندگان کالاهای قاچاق قرارداده شد تا دررابطه باروایی پرسشنامه ، اینکه سوالات طرح شده، انچه راکه مدنظراست، اندازه می گیرد یا نه؟ اظهار نظر نمایند. 

بر اساس این روش پایایی پرسش نامه با استفاده از spss محاسبه شد که آلفای کران باخ 68/0بدست آمده است می توان گفت که : اولا" سوالات پرسشنامه همبستگی بالایی با یکدیگر دارند و ثانیا" پرسشنامه از پایایی بالایی برخوردار می باشدکه قابل قبول می باشد همچنین آلفای کرانباخ هر کدام از متغیرها نیز به صورت جداگانه محاسبه شد که ان نیز بالا بود نتایج ان به شرح زیر است.

وضعیت اجتماعی- 71/0

وضعیت اقتصادی- 56/0

وضعیت  زیست محیطی-54/0

وضعیت کشاورزی-64/0

-روشهای گردآوری اطلاعات:

1)روش کتابخانه ای

2)روش میدانی 

الف)پرسش نامه ای

ب)مصاحبه ای

ج)مشاهده ای 

د)آزمون

ه)تصویربرداری

و)ترکیبی

شرط بدست آوردن نتایج خوب آن است که ابزار اندازه گیری دارای روائی و اعتبار و نیز پایائی یا اعتماد باشند . 

 -روش تجزیه تحلیل اطلاعات آماری

به منظور تجزیه تحلیل  داده های بدست آمده ازپرسشنامه های جمع آوری شده از روش های آماری توصیفی و استنباطی استفاده خواهد شد. بدین ترتیب که برای توصیف پاسخ های داده شده به سوالات پرسشنامه تحقیق از جداول توزیع فراوانی و درصد پاسخهای مربوط به هر یک از سوالات استفاده خواهد شد. برای بدست آوردن میزان اثرات هر یک از این مولفه ها برمتغییر وابسته از ازمون همبستگسr پیرسون وآزمون خی دو استفاده شده است.

قابلیتهای spss

-تهیه جدوال توزیع فراوانی و تهیه لیست داده ها

-تهیه جداول تقاطعی و دو بعدی و چند بعدی

-انجام بررسیهای آمار توصیفی(گرایش به مرکز و پراکندگیها)

-انجام بررسیهای آمار استنباطی شامل همبستگی ها، خی2، انواع تستها و آزمونهای پارامتریک و ناپاراکتریک

-محاسبات ریاضی

فصل چهارم

تحلیل نتایج

4-1-مقدمه

موضوع این پژوهش بررسی تأثیر شهرک صنعتی  بر توسعه روستاییان همجموار بوده است .  برای تحلیل داده ها از اس پی اس اس نسخه ی 16استفاده شده و   شاخصهای آمار توصیفی و استنباطی برای تحلیل مورد استفاده قرار گرفت. برای توصیف ویژگی های جمعیت شناسی نیز  از فراوانی، درصد فراونی، درصد تجمعی  ونیز نمودار های میله ای استفاده شده است . نتایج به شرح زیر می باشند.در تحلیل زیر ابتدا  ویژگیهای جمعیت شناسی  گروههای نمونه  بر اساس جنسیت، سن، وضعیت تأهل، و سطح تحصیلات به صورت نمودار و جداول نشان داده شده اند.

4-2- نتایج توصیفی

1.جنسیت 

 اولین تحلیل انجام شده مربوط به  توزیع آماری  افراد بر حسب جنسیت می باشد، یافته های جدول(4-1) نشان می دهد که از مجموع 86نفر مرد و زن  ،2/87درصد مرد و 8/12درصد زن بوده اند.جدول 4-1توزیع نمونه آماری افراد برحسب جنسیت

شاخص  های آماری

جنسیتفراوانیدرصد فراوانیدرصد تجمعی

مرد752/87%2/87%

زن118/12%100%

مجموع86100

این اطلاعات همچنین بصورت نمودار  میله ای (4-1)  زیر نیز نشان داده شده است

نمودار میله ای (4-1) : توزیع درصدی افراد برحسب جنسیت

همانطور که از نمودار پیداست اکثر افراد را مرد تشکیل  می دهند.

2.سطح تحصیلات

دراین قسمت  توزیع آماری افراد  براساس  سطح تحصیلات  آنها در جدول(4-2) نمایش داده شده است.

جدول (4-2):  توزیع نمونه آماری افراد برحسب  سطح تحصیلات

شاخص  های آماری

سطح تحصیلاتفراوانیدرصددرصد تجمعی

زیر دیپلم286/32%6/32%

دیپلم3743%6/75%

فوق دیپلم1214%5/89%

لیسانس67%5/96%

فوق  لیسانس و بالاتر35/3%100%

مجموع86100%

طبق اطلاعات مندرج در جدول(4-2)، 6/32درصد از افراد مدرک تحصیلی زیر دیپلم، 43درصد از افراد، مدرک تحصیلی دیپلم؛ 14درصدفوق دیپلم؛ 7درصد لیسانس و 5/3درصد مدرک فوق لیسانس یا بالاتر داشتند.

 این اطلاعات بصورت نمودار میله ای (4-2) نیز نشان داده شده اند.

نمودار میله ای(4-2) : توزیع درصدی افراد  برحسب سطح تحصیلات

همانگونه که در نمودار بالا نیز نشان داه شده است اکثر افراد شرکت کننده در این تحقیق  مدرک تحصیلی دیپلم  داشتند. و تنها 5/3درصد مدرک تحصلی فوق لیسانس داشتند.

3.سن

 در جدول (4-3) توزیع نمونه آماری افراد بر حسب سن نشان داده شده است.

جدول (4-3): توزیع نمونه آماری افراد برحسب سن

شاخص های آماری

سنفراوانیدرصددرصد تجمعی

زیر 30سال501/58%1/58%

30-40سال251/29%2/87%

40-50سال95/10%7/97%

بالای 50سال23/2%100%

مجموع86100%

طبق اطلاعات مندرج در جدول (4-3) اکثر افراد در رده ی سنی زیر سی  سال قرار داشتند.

این اطلاعات به صورت نمودار میله ای (4-3) نیز نشان داده شده اند.

نمودار میله ای (4-3):  توزیع درصدی افراد بر حسب سن

4.وضعیت تأهل

اطلاعات بدست آمده در جدول(4-4)نشان می‌دهد که 1/58درصد از افراد،متأهل و  1/49درصد مجرد بودند.

جدول(4-4) : توزیع فراوانی افراد به تفکیک وضعیت تأهل

وضعیت تأهلفراوانیدرصد فراوانیدرصد تجمعی

متأهل501/58%1/58%

مجرد369/41%100%

جمع86100%

این اطلاعات بصورت نمودار میله ای شماره ی (4-4) در زیر نشان داده شده اند.

نمودار میله ای(4-4) : توزیع درصدی افراد برحسب نوع وضعیت تأهل

همانگونه که در نمودار نشان داده شده اکثر افراد مشارکت کننده در تحقیق متأهل هستند.

4-3- نتایج بدست آمده از فرضیات تحقیق:

سوال 1- شهرک صنعتی تا چه حد بر افزایش درآمد روستایان تأثیر می گذارد؟

وضعیت اقتصادیفرارانیدرصد فراوانیدرصد تجمعی

خیلی کم35/3 ٪5/3 ٪

کم67 ٪5/10 ٪

متوسط178/19 ٪3/30 ٪

زیاد2428 ٪3/58 ٪

خیلی زیاد368/41 ٪100 ٪

کل86100 ٪

جدول (4-5) : توزیع نمونه آماری سوال 1

نمودار میله ای (4-5) : توزیع درصدی سوال 1

36نفر از پاسخگویان گزینه خیلی زیاد که نزدیک به 42درصد می باشد را انتخاب کرده اند و تأثیر شهرک صنعتی بر افزایش درآمد روستایان همجوار را خیلی زیاد دانسته اند و 28درصد از پاسخگویان گزینه زیاد را انتخاب کرده اند و نزدیک به 20درصد گزینه متوسط را انتخاب کرده اند و 7درصد گزینه کم و فقط5/3درصد گزینه خیلی کم را انتخاب کرده اند.

سوال 2- شهرک صنعتی تا چه حد بر جذب سرمایه های شهری به روستایی تأثیر می گذارد؟

وضعیت اقتصادیفرارانیدرصد فراوانیدرصد تجمعی

خیلی کم237/26 ٪7/26 ٪

کم178/19 ٪5/46 ٪

متوسط285/32 ٪79 ٪

زیاد106/11 ٪6/90 ٪

خیلی زیاد83/9 ٪100 ٪

کل86100 ٪

جدول (4-6) : توزیع نمونه آماری سوال 2

نمودار میله ای (4-6) : توزیع درصدی سوال 2

همان گونه که در نمودار هم نشان داده شده 5/32درصد از پاسخگویان گزینه متوسط را انتخاب کرده اند که تأثیر شهرک صنعتی بر جذب سرمایه های شهری به روستایی را متوسط دانسته اند و تنها بیش از 9درصد آنها تأثیر شهرک صنعتی را خیلی زیاد دانستند.

سوال 3- شهرک صنعتی تا چه حد بر افزایش مصرف خانوارهای روستایی تأثیر دارد؟

وضعیت اقتصادیفرارانیدرصددرصد تراکمی

خیلی کم78 ٪8 ٪

کم106/11 ٪6/19 ٪

متوسط95/10 ٪30٪

زیاد345/39 ٪5/69 ٪

خیلی زیاد262/30 ٪100 ٪

کل86100 ٪

جدول (4-7) : توزیع نمونه آماری سوال 3

نمودار میله ای (4-7) : توزیع درصدی سوال 3

همچنان که در نمودار هم پیداست نزدیک به 40درصد از پاسخگویان تأثیر شهرک صنعتی را بر افزایش مصرف خانوارهای روستایی را زیاد دانسته اند و و بیش از 30درصد آنرا خیلی زیاد، و فقط 8درصد از پاسخگویان تأثیر شهرک صنعتی بر افزایش مصرف خانوارهای روستایی را خیلی کم دانستند.

سوال 4- شهرک صنعتی تا چه حد بر خروج سرمایه مازاد از روستا به شهر تأثیردارد؟

وضعیت اقتصادیفرارانیدرصد فراوانیدرصد تجمعی

خیلی کم83/9 ٪3/9 ٪

کم83/9 ٪6/18 ٪

متوسط106/11 ٪2/30 ٪

زیاد237/26 ٪57 ٪

خیلی زیاد3743 ٪100 ٪

کل86100 ٪

جدول (4-8) : توزیع نمونه آماری سوال 4

نمودار میله ای (4-8) : توزیع درصدی سوال 4

همانگونه که در نمودار نشان داده شده 43درصد از پاسخگویان تأثیر شهرک صنعتی در خروج سرمایه مازاد از روستا به شهر را خیلی زیاد دانسته اند و فقط بیش از 9درصد آنها این تأثیر را خیلی کم انتخاب کردند.

سوال 5- شهرک صنعتی تا چه حد بر مهاجر پذیری روستاها  تأثیرمی گذارد؟

وضعیت اجتماعیفرارانیدرصد فراوانیدرصد تجمعی

خیلی کم56 ٪6 ٪

کم67 ٪13 ٪

متوسط155/17 ٪5/30 ٪

زیاد2529 ٪5/59 ٪

خیلی زیاد357/40 ٪100 ٪

کل86100 ٪

جدول (4-9) : توزیع نمونه آماری سوال 5

نمودار میله ای (4-9) : توزیع درصدی سوال 5

همانگونه که نمودار نشان می دهد نزدیک به 41درصد از پاسخگویان تأثیر شهرک صنعتی  در مهاجر پذیری روستا را خیلی زیاد دانسته اند و تنها 6درصد آنها خیلی کم را انتخاب کرده اند.

سوال 6- شهرک صنعتی تا چه حد بر آگاهی و تخصص روستاییان تأثیر می گذارد؟

وضعیت اجتماعیفرارانیدرصد فراوانیدرصد تجمعی

خیلی کم67 ٪7 ٪

کم106/11 ٪6/18 ٪

متوسط309/34 ٪5/53 ٪

زیاد226/25 ٪79 ٪

خیلی زیاد1821 ٪100 ٪

کل86100 ٪

جدول (4-10) : توزیع نمونه آماری سوال 6

نمودار میله ای(4-10): توزیع درصدی سوال 6

همانگونه که در نمودار هم نشان داده شده است نزدیک به 40درصد از پاسخگویان تأثیر شهرک صنعتی بر آگاهی و تخصص روستاییان همجوار را متوسط دانسته اند و 21درصد آنها هم این تأثیر را خیلی زیاد و تنها 7درصد پاسخگویان آن را خیلی کم دانستند.

سوال 7- شهرک صنعتی تا چه حد بر بازارهای سنتی روستا تأثیر دارد؟

وضعیت اجتماعیفرارانیدرصد فراوانیدرصد تجمعی

خیلی کم83/9 ٪3/9 ٪

کم95/10 ٪8/19 ٪

متوسط95/10 ٪3/30 ٪

زیاد333/38 ٪6/68 ٪

خیلی زیاد274/31 ٪100 ٪

کل86100 ٪

جدول (4-11) : توزیع نمونه آماری سوال 7

نمودار میله ای (4-11) : توزیع درصدی سوال 7

همانگونه که نمودار نشان می دهد بیش از 38درصد پاسخگویان تأثیر شهرک صنعتی بر بازارهای سنتی روستا را زیاد دانسته اند و بیش از 31درصد پاسخگویان این درصد را خیلی زیاد و تنها بیش از 9درصد آن را خیلی کم انتخاب کرده اند.

سوال 8- شهرک صنعتی تا چه حد بر کاهش علاقه جوانان به کشاورزی تأثیر دارد؟

وضعیت اجتماعیفرارانیدرصد فراوانیدرصد تراکمی

خیلی کم106/11 ٪6/11 ٪

کم95/10 ٪22 ٪

متوسط78 ٪30 ٪

زیاد3844 ٪74 ٪

خیلی زیاد225/25 ٪100 ٪

کل86100 ٪

جدول (4-12) : توزیع نمونه آماری سوال 8

نمودار میله ای (4-12) : توزیع درصدی سوال 8

همانطور که نمودار به ما نشان می دهد 44درصد پاسخگویان تأثیر شهرک صنعتی را بر کاهش علاقه جوانان به کشاورزی را زیاد دانسته اند و حدود 26درصد آنها این تأثیر را خیلی زیاد و تنها حدود 12درصد گزینه خیلی کم را انتخاب کردند.

سوال 9- شهرک صنعتی تا چه حد بر آلوده شدن آب های زیرزمینی تأثیر می گذارد؟

وضعیت زیست محیطیفرارانیدرصد فراوانیدرصد تراکمی

خیلی کم106/11 ٪6/11 ٪

کم1315 ٪6/26 ٪

متوسط333/38 ٪65 ٪

زیاد1821 ٪86 ٪

خیلی زیاد1214 ٪100 ٪

کل86100 ٪

جدول (4-13) : توزیع نمونه آماری سوال 9

نمودار میله ای (4-13) : توزیع درصدی سوال 9

همانطور که نمودار به ما نشان میدهد بیش از 38درصد از پاسخگویان تأثیر شهرک صنعتی بر آلوده شدن آب های زیرزمینی را متوسط دانسته اند و 14درصد از آنها این تأثیر را خیلی زیاد  انتخاب کردند و فقط بیش از 11درصد این تأثیر را خیلی کم دانسته اند.

سوال 10- شهرک صنعتی تا چه حد بر آلودگی صوتی ناشی از کار واحدهای صنعتی تأثیر دارد؟

وضعیت زیست محیطیفرارانیدرصد فراوانیدرصد تراکمی

خیلی کم58/5 ٪8/5 ٪

کم78 ٪8/13 ٪

متوسط237/26 ٪8/39 ٪

زیاد214/24 ٪2/64 ٪

خیلی زیاد309/34 ٪100 ٪

کل86100 ٪

جدول (4-14) : توزیع نمونه آماری سوال 10

نمودار میله ای (4-14) : توزیع درصدی سوال 10

همانطور که در نمودار می بینیم 35درصد پاسخگویان تأثیر شهرک صنعتی  بر آلودگی صوتی ناشی از کار واحدهای صنعتی را خیلی زیاد دانسته اند و و حدود 27 درصد از آنها این تأثیر را متوسط و فقط نزدیک به 6درصد آن را خیلی کم انتخاب کرده اند.

سوال 11- شهرک صنعتی تا چه حد در از بین رفتن منابع طبیعی تأثیر می گذارد؟

وضعیت زیست محیطیفرارانیدرصد فراوانیدرصد تراکمی

خیلی کم83/9 ٪3/9 ٪

کم262/30 ٪5/39 ٪

متوسط225/25 ٪65 ٪

زیاد142/16 ٪2/81 ٪

خیلی زیاد166/18 ٪100 ٪

کل86100 ٪

جدول (4-15) : توزیع نمونه آماری سوال 11

نمودار میله ای (4-15) : توزیع درصدی سوال 11

همانطور که در نمودار می بینیم بیش از  30درصد پاسخگویان تأثیر شهرک صنعتی در از بین رفتن منابع طبیعیرا کم دانسته اند و و حدود 26درصد از آنها این تأثیر را متوسط و فقط حدود 19درصد آن را خیلی زیاد انتخاب کرده اند.

سوال 12- شهرک صنعتی تا چه حد در آلودگی هوای روستا  تأثیر دارد؟

وضعیت زیست محیطیفرارانیدرصد فراوانیدرصد تراکمی

خیلی کم58/5 ٪8/5 ٪

کم46/4 ٪5/10 ٪

متوسط274/31 ٪50 ٪

زیاد2428 ٪70 ٪

خیلی زیاد262/30 ٪100 ٪

کل86100 ٪

جدول (4-16) : توزیع نمونه آماری سوال 12

نمودار میله ای (4-16) : توزیع درصدی سوال 12

همانطور که نمودار به ما نشان میدهد بیش از 31درصد از پاسخگویان تأثیر شهرک صنعتی در آلودگی هوای روستا را متوسط دانسته اند و بیش از 30درصد از آنها این تأثیر را خیلی زیاد  انتخاب کردند و فقط حدود 6درصد این تأثیر را خیلی کم دانسته اند.

سوال 13- شهرک صنعتی تا چه حد در استفاده محصولات کشاورزی به عنوان مواد خام تأثیر دارد؟

وضعیت کشاورزیفرارانیدرصد فراوانیدرصد تراکمی

خیلی کم1821 ٪21 ٪

کم155/17 ٪5/38 ٪

متوسط58/5 ٪3/44 ٪

زیاد285/32 ٪8/76 ٪

خیلی زیاد202/23 ٪100 ٪

کل86100 ٪

جدول (4-17) : توزیع نمونه آماری سوال 13

نمودار میله ای (4-17) : توزیع درصدی سوال 13

همانطور که نمودار به ما نشان میدهد بیش از 32درصد از پاسخگویان تأثیر شهرک صنعتی  در استفاده از محصولات کشاورزی به عنوان مواد خام را زیاد دانسته اند و بیش از 23درصد از آنها این تأثیر را خیلی زیاد  انتخاب کردند و 21درصد این تأثیر را خیلی کم دانسته اند.

سوال 14- شهرک صنعتی تا چه حد در افزایش قدرت خرید سموم و ... تأثیر دارد؟

جدول (4-18) : توزیع نمونه آماری سوال 14

وضعیت کشاورزیفرارانیدرصد فراوانیدرصد تراکمی

خیلی کم1315 ٪15 ٪

کم67 ٪22 ٪

متوسط202/23 ٪2/45 ٪

زیاد237/26 ٪72 ٪

خیلی زیاد2428 ٪100 ٪

کل86100 ٪

نمودار میله ای (4-18): توزیع درصدی سوال 14

همانطور که نمودار به ما نشان میدهد 28درصد از پاسخگویان تأثیر شهرک صنعتی  در افزایش قدرت خرید سموم و ...را خیلی زیاد دانسته اند و حدود 27درصد از آنها این تأثیر را زیاد  انتخاب کردند و فقط 15درصد آن را خیلی کم دانسته اند.

سوال 15- شهرک صنعتی تا چه حد در کاهش ارزش اراضی کشاورزی تأثیر می گذراد؟

وضعیت کشاورزیفرارانیدرصد فراوانیدرصد تراکمی

خیلی کم35/3 ٪5/3 ٪

کم35/3 ٪7 ٪

متوسط3035 ٪42٪

زیاد214/24 ٪4/66 ٪

خیلی زیاد297/33 ٪100 ٪

کل86100 ٪

جدول (4-19) : توزیع نمونه آماری سوال 15

نمودار میله ای (4-19) : توزیع درصدی سوال 15

همانطور که نمودار به ما نشان میدهد 35درصد از پاسخگویان تأثیر شهرک صنعتی در کاهش ارزش اراضی کشاورزی را متوسط دانسته اند و حدود 34درصد از آنها این تأثیر را خیلی زیاد انتخاب کردند و فقطدرصد آن را خیلی کم دانسته اند.

سوال 16- شهرک صنعتی تا چه حد در انتقال آبهای کشاورزی به بخش صنعت تأثیر دارد؟

وضعیت کشاورزیفرارانیدرصد فراوانیدرصد تراکمی

خیلی کم58/5 ٪8/5 ٪

کم35/3 ٪3/9 ٪

متوسط333/38 ٪6/47 ٪

زیاد2428 ٪6/75 ٪

خیلی زیاد214/24 ٪100 ٪

کل86100 ٪

جدول (4-20) : توزیع نمونه آماری سوال 16

نمودار میله ای (4-20) : توزیع درصدی سوال 16

همانطور که نمودار به ما نشان میدهد بیش از 38درصد از پاسخگویان تأثیر شهرک صنعتی در انتقال آبهای کشاورزی به بخش صنعت را متوسط دانسته اند و بیش از 24درصد از آنها این تأثیر را خیلی زیاد انتخاب کردند و فقطحدود 6درصد آن را خیلی کم دانسته اند.

4-4-فرضیه های پژوهش

فرضیه اول:شهرک  صنعتی  بر وضعیت اقتصادی روستائیان همجوار تأثیر دارد.

جدول (4-21): توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نظرشان در تأثیرشرک صنعتی بر وضعیت اقتصادی 

وضعیت اقتصادیفراوانیدرصددرصد تراکمی

خیلی کم203/23%3/23%

کم226/25%8/48%

متوسط297/33%6/82%

زیاد143/16%8/98%

خیلی زیاد12/1%100٪

کل86100ــــــــــ

در آزمون فرض تأثیر شهرک صنعتی بر وضعیت اقتصادی روستایان همجوار نتایج نشان داد که اکثریت افراد تأثیر  شهرک صنعتی را بر وضعیت اقتصادی روستاییان  متوسط(7/33درصد) می دانستند ، 5/17درصد از افراد نیز تأثیر آن را  زیاد و خیلی زیاد می دانستند و 9/48درصد از افراد تأثیر آن در وضعیت اقتصادی را کم یا خیلی کم می دانستند . پس می توان گفت که این شهرک در وضعیت اقتضادی  در روستاهای همجوار تأثیر متوسط داشته است.

این اطلاعات همچنین بصورت نمودار  میله ای  زیر نیز نشان داده شده است:

نمودار میله ای(4-21): توزیع درصدی افراد  برحسب نظرشان درمورد تأثیر شهرک صنعتی بر وضعیت اقتصادی

همانگونه که در نمودار نشان داده شده اکثر افراد مشارکت کننده تأثیر شهرک صنعتی بر وضعیت اقتصادی روستائیان همجوار را متوسط می دانستند

برای اینکه مشخص شود که   متغیرشهرک صنعتی  تا چه اندازه بر روی وضعیت اقتصادی تأثیر دارد از رگرسیون  استفاده شد که نتایج آن به شرح جدول زیر می باشد:

جدول4-22-ضریب تحلیل رگرسیون برای مؤلفه ی وضعیت اقتصادی

متغیرضریب همبستگی(R)مجذور ضریب همبستگی(R2)خطای معیارآزمونfدرجه آزادی(df)ضریب تفکیکی رگرسیون(B)خطای معیارضریب استاندارد تفکیکی رگرسیون

βسطح معناداری

sig

وضعیت اقتصادی697/0486/0480/0360/791193/0022/0697/0000/0

نتیجه ی  تحلیل نشان می‌دهد که مؤلفه ی وضعیت اقتصادی   دارای ضریب همبستگی  بالا   با شهرک صنعتی  است و به تنهایی486/0از واریانس شهرک صنعتی  را تبیین می کند(486/0R2=) و  همانطور که مشاهده می شود متغیر شهرک صنعتی در تبیین وضعیت اقتصادی  معنادار است(sig=0/000). این بیانگر این است که بین عامل وضعیت اقتصادی و  متغیر شهرک صنعتی رابطه ی مثبت و قوی وجود دارد.0(000/0P<,360/79=(1, 84)f). هم چنین با توجه به  بتای بدست آمده می توان گفت که از روی نمره ی مؤلفه ی وضعیت اقتصادی  می توان به میزان زیادی نمره ی تأثیر شهرک صنعتی  را پیش بینی کرد . (697/0β=) پس با اطمینان 95%می توان گفت که بین  تأثیر شهرک صنعتی با وضعیت اقتصادی  روستائیان همجوار رابطه  وجود دارد دارد و این شهرک  یکی  از عوامل مؤثر بر وضعیت اقتصادی روستائیان همجوار  است.

فرضیه دوم :شهرک  صنعتی  بر وضعیت اجتماعی روستائیان همجوار تأثیر دارد.

اکثر شرکت کنند گان (50٪)بر این باور بودند که  که این شهرک تأثیر زیاد و بر وضعیت اجتماعی روستاییان  داشته و تنها 19درصد تأثیر آن را خیلی کم می دانستند این اطلاعات در جدول شماره (4-23) نشان داده  شده اند.

جدول (4-23): توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نظرشان درمورد تأثیر شهرک صنعتی بر وضعیت اجتماعی

وضعیت اجتماعیفرارانیدرصددرصد تراکمی

خیلی کم178/19%8/19%

کم00%8/19%

متوسط95/10%2/30%

زیاد4350%2/80%

خیلی زیاد178/19%100٪

کل86100ــــــــــ

این اطلاعات همچنین بصورت نمودار  میله ای  زیر نیز نشان داده شده است

نمودار میله ای(4-22) : توزیع درصدی افراد  برحسب نظرشان درمورد تأثیر شهرک صنعتی بر وضعیت اجتماعی

همانگونه که در نمودار نشان داده شده اکثر افراد مشارکت کننده تأثیر شهرک صنعتی بر وضعیت اجتماعی روستائیان همجوار را زیاد می دانستند.

برای اینکه مشخص شود که   متغیرشهرک صنعتی  تا چه اندازه بر روی وضعیت اجتماعی تأثیر دارد از رگرسیون استفاده شد که نتایج آن به شرح جدول زیر می باشد:

جدول4-24-ضریب تحلیل رگرسیون برای مؤلفه ی وضعیت اجتماعی

متغیرضریب همبستگی(R)مجذور ضریب همبستگی(R2)خطای معیارآزمونfدرجه آزادی(df)ضریب تفکیکی رگرسیون(B)خطای معیارضریب استاندارد تفکیکی رگرسیون

βسطح معناداری

sig

وضعیت اجتماعی764/0584/0339/1817/1171389/0036/0764/0000/0

نتیجه ی  تحلیل نشان می‌دهد که مؤلفه ی وضعیت اجتماعی   دارای ضریب همبستگی  بالا   با شهرک صنعتی  است و به تنهایی584/0 از واریانس شهرک صنعتی  را تبیین می کند(584/0R2=) و  همانطور که مشاهده می شود متغیر شهرک صنعتی در تبیین وضعیت اجتماعی  معنادار است (sig=/). این بیانگر این است که بین عامل وضعیت اجتماعی و  متغیر شهرک صنعتی رابطه ی مثبت و قوی وجود دارد (000/0P<,761/87=(1, 84)f). هم چنین با توجه به  بتای بدست آمده می توان گفت که از روی نمره ی مؤلفه ی وضعیت اجتماعی  می توان به میزان زیادی نمره ی تأثیر شهرک صنعتی  را پیش بینی کرد  (986/0β=). پس با اطمینان 95%  می توان گفت که بین  تأثیر شهرک صنعتی با وضعیت اجتماعی  روستائیان همجوار رابطه  وجود دارد و این شهرک  یکی  از عوامل مؤثر بر وضعیت اجتماعی روستائیان همجوار  است.

فرضیه سوم: شهرک  صنعتی  بر وضعیت زیست محیطی روستائیان همجوار تأثیر دارد.

جدول (4-25): توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نظرشان در  موردتأثیر شهرک صنعتی  بر وضعیت زیست محیطی 

وضعیت زیست مخیطیفرارانیدرصددرصد تراکمی

خیلی کم83/9%3/9%

کم143/16%6/25%

متوسط214/24%50%

زیاد154/17%4/67%

خیلی زیاد286/32%100٪

کل86100ــــــــــ

فرض سومی که مطرح شد تأثیر شهرک صنعتی بر وضعیت زیست محیطی  بود که نتایج نشان داد که اکثریت افراد شرکت کننده در تحقیق تأثیر  آن را خیلی زیاد می دانستند و 6/25درصد  تأثیر این شهرک در وضعیت زیست محیطی روستاهای همجوار  کم وخیلی کم می دانستند.

این اطلاعات همچنین بصورت نمودار  میله ای  زیر نیز نشان داده شده است

نمودار میله ای(4-23) : توزیع درصدی افراد  برحسب نظرشان درمورد تأثیر شهرک صنعتی بر وضعیت زیست محیطی

همانگونه که در نمودار نشان داده شده اکثر افراد مشارکت کننده تأثیر شهرک صنعتی بر وضعیت زیست محیطی  روستائیان همجوار را خیلی زیاد می دانستند

برای اینکه مشخص شود که   متغیرشهرک صنعتی  تا چه اندازه بر روی وضعیت زیست محیطی تأثیر دارد از رگرسیون  استفاده شد که نتایج آن به شرح جدول زیر می باشد:

جدول4-26-ضریب تحلیل رگرسیون برای مؤلفه ی وضعیت زیست محیطی

متغیرضریب همبستگی(R)مجذور ضریب همبستگی(R2)خطای معیارآزمونfدرجه آزادی(df)ضریب تفکیکی رگرسیون(B)خطای معیارضریب استاندارد تفکیکی رگرسیون

βسطح معناداری

sig

وضعیت  زیست محیطی586/0344/0409/1983/431250/0038/0586/0000/0

نتیجه ی  تحلیل نشان می‌دهد که مؤلفه ی وضعیت زیست محیطی   دارای ضریب همبستگی  نسبتاً  پایین اما مثبتی با شهرک صنعتی  است و به تنهایی344/0از واریانس شهرک صنعتی  را تبیین می کند(344/0R2=) و  همانطور که مشاهده می شود متغیر شهرک صنعتی در تبیین وضعیت زیست محیطی  معنادار است(sig=/). این بیانگر این است که بین عامل وضعیت زیست محیطی و  متغیر شهرک صنعتی رابطه ی مثبت و قوی وجود دارد.0(000/0P<,983/43=(1, 84)f). هم چنین با توجه به  بتای بدست آمده می توان گفت که از روی نمره ی مؤلفه ی وضعیت اقتصادی  می توان به میزان زیادی نمره ی تأثیر شهرک صنعتی  را پیش بینی کرد . (586/0β=) پس با اطمینان 95%می توان گفت که بین  تأثیر شهرک صنعتی با وضعیت زیست محیطی روستائیان همجوار رابطه  وجود  دارد و این شهرک  یکی  از عوامل مؤثر بر وضعیت زیست محیطی روستائیان همجوار  است.

فرضیه چهارم: شهرک  صنعتی  بر وضعیت کشاورزی روستائیان همجوار تأثیر دارد.

جدول (4-27): توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نظرشان در  موردتأثیرشهرک صنعتی بر وضعیت کشاورزی

وضعیت کشاوزیفرارانیدرصددرصد تراکمی

خیلی کم265/29%5/29%

کم166/18%8/48%

متوسط3743%9/91%

زیاد71/8%100%

خیلی زیاد00%100٪

کل86100ــــــــــ

همانگونه که در جدول مشاهده می شود بیشتر افراد تأثیر این شهرک بر وضعیت کشاورزی را متوسط (43٪)می دانستند و 5/29درصد نیز  خیلی کم  و تنها 1/8درصد از افراد تأثیر شهرک صنعتی  بر وضعیت کشاورزی روستاهای همجوار زیاد می دانستند.

این اطلاعات همچنین بصورت نمودار  میله ای زیر نیز نشان داده شده است

نمودار میله ای(4-24) : توزیع درصدی افراد  برحسب نظرشان درمورد تأثیر شهرک صنعتی بر وضعیت کشاورزی

همانگونه که در نمودار نشان داده شده اکثر افراد مشارکت کننده تأثیر شهرک صنعتی بر وضعیت کشاورزی  روستائیان همجوار را متوسط می دانستند

برای اینکه مشخص شود که   متغیرشهرک صنعتی  تا چه اندازه بر روی وضعیت کشاورزی تأثیر دارد از رگرسیون  استفاده شد که نتایج آن به شرح جدول زیر می باشد:

جدول4-28-ضریب تحلیل رگرسیون برای مؤلفه ی وضعیت کشاورزی

متغیرضریب همبستگی(R)مجذور ضریب همبستگی(R2)خطای معیارآزمونfدرجه آزادی(df)ضریب تفکیکی رگرسیون(B)خطای معیارضریب استاندارد تفکیکی رگرسیون

βسطح معناداری

sig

وضعیت کشاورزی389/0151/0632/1978/141169/0044/0389/0000/0

نتیجه ی  تحلیل نشان می‌دهد که مؤلفه ی وضعیت کشاورزی دارای ضریب همبستگی  پایین اما مثبتی   با شهرک صنعتی  است و به تنهایی151/0از واریانس شهرک صنعتی  را تبیین می کند(151R2=) و  همانطور که مشاهده می شود متغیر شهرک صنعتی در تبیین وضعیت کشاورزی  معنادار است(sig=/). این بیانگر این است که بین عامل وضعیت کشاورزی و  متغیر شهرک صنعتی رابطه ی مثبت و قوی وجود دارد.0(000/0P<,978/14=(1, 84)f). هم چنین با توجه به  بتای بدست آمده می توان گفت که از روی نمره ی مؤلفه ی وضعیت کشاورزی  می توان نمره ی تأثیر شهرک صنعتی  را پیش بینی کرد . (389/0β=) پس با اطمینان 95%می توان گفت که بین  تأثیر شهرک صنعتی با وضعیت کشاورزی  روستائیان همجوار رابطه  وجود دارد و این شهرک  یکی  از عوامل مؤثر بر وضعیت کشاورزی روستائیان همجوار  است.

در نهایت برای اینکه معلوم شود که متغیر شهرک صنعتی در کدام یک از مؤلفه های وضعیت اجتماعی، اقتصادی، کشاورزی و زیست محیطی روستائیان همجوار مؤثرتر است ، همه ی متغیرها  با روش enterوارد معادله ی رگرسیون شدند  که نتایج آ ن به شرح جدول زیر می باشد.

جدول4-29-ضریب تحلیل رگرسیون برای همه ی  مؤلفه ها

نام متغیرضریب تفکیکی رگرسیون(R2)خطای معیارضریب استاندارد تفکیکی رگرسیون

 β

سطح معناداری

sig

مقدار ثابت1000/0609/6000/0

وضعیت اجتماعی1000/0509/0000/0

وضعیت کشاورزی1000/0434/0000/0

وضعیت زیست محیطی1000/0426/0000/0

وضعیت اقتصادی1000/0277/0000/0

همانگونه که در جدول بالا نشان داده شده است وضعیت اجتماعی نسبت به سایر مؤلفه ها از تأثیر بیشتری بر خوردار است (509/0β=) و وضعیت اقتصادی  نیز کمترین تأثیر را از شهرک صنعتی        می گیرد. (281/0β=). اما بطور کلی می توان گفت که شهرک صنعتی  بر هر چهار مؤلفه تأثیر گذار است. 

نتیجه گیری

در تحلیل پیش رو  برای   تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار آماری اس پی اس اس نسخه ی 16استفاده شد. بطوریکه برای توصیف صفات کیفی فراوانی، درصد فراوانی  و درصد تجمعی و  نیز نمودارمیله ای استفاده شد. نتایج حاصل از آمار توصیفی ویژگی های جمعیت شناسی نشان داد که افراد شرکت کننده در تحقیق  مرد،  دارای مدرک تحصیلی  دیپلم  و متأهل بودند . همچنین  نتایج آزمون فرضها نشان داد که اکثر افراد تأثیر   شهرک صنعتی  بر وضعیت  زیست محطیی خیلی زیاد می دانستند. اکثر افراد تأثیر آن را بر وضعیت اقتصادی و کشاورزی  متوسط  می دانستند. همچنین اکثر افراد تأثیر این شهرک را بر وضعیت  اجتماعی زیاد می دانستند. همچنین نتایج آمار استنباطی (رگرسیون )نشان داد که شهرک صنعتی  بر وضعیت اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و کشاورزی روستائیان همجوار تإثیر دارد . همچنین بیشترین تأثیر را بر وضعیت اجتماعی و کمترین تأثیر را بر وضعیت اقتصادی روستائیان همجوار دارد.

فصل پنجم

نتیجه گیری وپیشنهادات

1- مقدمه

در این فصل محقق به ارائه خلاصه پژوهش، نتایج حاصل، بحث و نتیجه گیری و همچنین ارائه پیشنهادات برخاسته از تحقیق و نیز توصیه هایی برای سایر پژوهشگران پرداخته است.

2- خلاصه پژوهش:

هدف از پژوهش بررسی میزان تاثیر شهرک صنعتی بر روستاهای همجوار شهرستان  در سال 1390می باشد که با استفاده از روش توصیفی انجام شد. آمار این تحقیق روستاییان همجوار شهرستان  می باشند که از بین آنها با استفاده از جدول مورگان تعداد 86نفر بصورت ساده انتخاب شده اند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده و برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار spss و ضریب تحلیلرگریسون استفاده شده است.

3- فرضیه های پژوهش

فرضیه اصلی:

شهرک صنعتی  بر روستاهای همجوار تاثیر دارد.

فرضیه های فرعی:

1- شهرک صنعتی  بر وضعیت اقتصادی روستایان همجوار تأثیر دارد.

2- شهرک صنعتی  بر وضعیت اجتماعی روستایان همجوار تأثیر دارد.

3- شهرک صنعتی  بر وضعیت زیست محیطی روستایان همجوار تأثیر دارد.

4- شهرک صنعتی  بر وضعیت کشاورزی روستایان همجوار تأثیر دارد.

4- بحث و نتیجه گیری

فرضیهاول،این فرضیه بوسیله چهار سوال پرسشنامه اندازه گیری شد که مؤلفه ی وضعیت اقتصادی   دارای ضریب همبستگی  بالا   با شهرک صنعتی  است و به تنهایی486/0 از واریانس شهرک صنعتی  را تبیین می کند(486/0R2=) و  همانطور که مشاهده می شود متغیر شهرک صنعتی در تبیین وضعیت اقتصادی  معنادار است(sig=0/000). این بیانگر این است که بین عامل وضعیت اقتصادی و  متغیر شهرک صنعتی رابطه ی مثبت و قوی وجود دارد.0 (000/0P<,360/79=(1,84)f). پس با اطمینان 95%  می توان گفت که بین  تأثیر شهرک صنعتی با وضعیت اقتصادی  روستائیان همجوار رابطه  وجود دارد دارد و همچنین ضریب تعیین بین دو متغیر 6/48است.

فرضیه دوم،این فرضیه بوسیله چهار سوال پرسشنامه اندازه گیری شدکهمؤلفه ی وضعیت اجتماعی   دارای ضریب همبستگی  بالا   با شهرک صنعتی  است و به تنهایی584/0از واریانس شهرک صنعتی  را تبیین می کند(584/0R2=) و  همانطور که مشاهده می شود متغیر شهرک صنعتی در تبیین وضعیت اجتماعی  معنادار است (sig=0/000). این بیانگر این است که بین عامل وضعیت اجتماعی و  متغیر شهرک صنعتی رابطه ی مثبت و قوی وجود دارد (000/0P<,761/87=(1,84)f). پس با اطمینان 95%می توان گفت که بین  تأثیر شهرک صنعتی با وضعیت اجتماعی  روستائیان همجوار رابطه  وجود دارد و همچنین ضریب تعیین بین دو متغیر 4/58است.

فرضیه سوم،این فرضیه بوسیله چهار سوال پرسشنامه اندازه گیری شدکه مؤلفه ی وضعیت زیست محیطی   دارای ضریب همبستگی  نسبتاً  پایین اما مثبتی با شهرک صنعتی  است و به تنهایی344/0 از واریانس شهرک صنعتی  را تبیین می کند(344/0R2=) و  همانطور که مشاهده می شود متغیر شهرک صنعتی در تبیین وضعیت زیست محیطی  معنادار است(sig=0/000). این بیانگر این است که بین عامل وضعیت زیست محیطی و  متغیر شهرک صنعتی رابطه ی مثبت و قوی وجود دارد.0 (000/0P<,983/43=(1,84)f). پس با اطمینان 95%می توان گفت که بین  تأثیر شهرک صنعتی با وضعیت زیست محیطی روستائیان همجوار رابطه  وجود  دارد و همچنین ضریب تعیین بین دو متغیر 4/34است.

فرضیهچهارم،این فرضیه بوسیله چهار سوال پرسشنامه اندازه گیری شدکه مؤلفه ی وضعیت کشاورزی دارای ضریب همبستگی  پایین اما مثبتی   با شهرک صنعتی  است و به تنهایی151/0 از واریانس شهرک صنعتی  را تبیین می کند(151R2=) و  همانطور که مشاهده می شود متغیر شهرک صنعتی در تبیین وضعیت کشاورزی  معنادار است(sig=0/000). این بیانگر این است که بین عامل وضعیت کشاورزی و  متغیر شهرک صنعتی رابطه ی مثبت و قوی وجود دارد.0 (000/0P<,978/14=(1,84)f). پس با اطمینان 95%می توان گفت که بین  تأثیر شهرک صنعتی با وضعیت کشاورزی  روستائیان همجوار رابطه  وجود دارد و همچنین ضریب تعیین بین دو متغیر 1/15است.

همچنین در ادامه برای بدست آوردن میزان تأثیر هریک از مؤلفه ها از روش آزمون همبستگی r پیرسون استفاده گردید براین اساس متغیری که ضرایب بتا بیشتری نسبت به دیگر متغیرها دارد از اهمیت بیشتری برخوردار است و تاثیر بیشتری بر متغیر وابسته خواهد داشت. با توجه به جدول 5-1مشخص می گردد که مولفه اجتماعی 4/58از تغیرات متغیر وابسته را تبیین می کند و نسبت به سایر متغیر ها از اهمیت بیشتری بر خوردار است.

ضرایب تعیینمولفه

4/58اجتماعی

6/48اقتصادی

4/34زیست محیطی

1/15کشاورزی

جدول 5-1: ترتیب اهمیت هرکدام از مولفه های چهارگانه

5- پیشنهادهای پژوهش

با توجه به نتایج بدست آمده از فرضیات پژوهش پیشنهادات زیر ارائه می گردد.

1-به دلیل تاثیر زیاد شهرک صنعتی شهرستان  بر وضعیت اجتماعی روستاهای همجوار، افزایش آگاهی و تخصص افراد و مهاجر پذیری روستا توصیه می گردد.

2-به دلیل تاثیر زیاد شهرک صنعتی شهرستان  بر اقتصاد روستاهای همجوار، جذب سرمایه های شهری به روستاها و جلوگیری از خروج سرمایه های مازاد از روستا به شهر توصیه می گردد.

3-به دلیل آسیب هایی که بخش صنعت به بخش کشاورزی رسانده است از قبیل انتقال بیش از حد آبهای کشاورزی به بخش صنعت و کاهش قیمت اراضی کشاورزی، توصیه می شود در این موارد ذکر شده تعمق بیشتری شود.

4-بخش صنعت به دو گونه میتواند بر اجتماع اثر بگذارد، اثرات منفی از قبیل کاهش علاقه جوانان به کشاورزی و اثرات مثبت مانند مهاجر پذیری روستاها و افزایش آگاهی و تخصص افراد که با تمرکز بر نکات منفی و مثبت می توان نکات منفی را کمرنگ و نکات مثبت را پررنگتر کرد.

منابع

1-مطیعی لنگرودی، صادق، 1373، توسعه روستاها، انتشارات مهر دانش، تهران.

2-هاگ، مایکل، 1979، توسعه اقتصادی، ترجمه داور ونوس، انتشارات سمت، تهران.

3-آبراهام، ویل، 1994، سیاست های نو ظهور در اقتصاد، انتشارات راه اندیشه، یزد.

4-حیدری، سعید، 1381، مدیریت اقتصادی، انتشارات سمت، تهران.

5-کلانتری، ساعد،1380، مدیریت اقتصادی، انتشارات ابابیل، تهران.

6-آذر، محمد حسین، 1386، صنعت و اقتصاد جهانی، انتشارات امیر کبیر، تهران.

7-نصیرزاده، صادق، 1365، بهره وری کشاورزی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.

8-زاهد، مهدی، 1371، توسعه اقتصادی و برنامه ریزی روستایی،انتشارات امیر کبیر، تهران.

9-جلیلی، مهر علی، 1378، نظریه های اقتصاد بین الملل، انتشارات سمت، تهران.

10-کریستالر، دن، 1993، استراتژی های جغرافیایی، ترجمه نادر محسنی، انتشارات دیبا، قزوین.

11-مارشال، آلفرد، 1991، سیاست های اقتصادی، ترجمه گروه نشر دانشگاه، انتشارات دانشگاه.

12-صامری، صابر، 1370،مدیریت اجتماعی اقتصادی، انتشارات امیر کبیر، تهران.

13-لی، ویلیام، 2007، صنعتی سازی راهبردی، ترجمه مهدی زاهد، انتشارات صدر، یزد.

14-اختر، حمید خان، 1383، برنامه ملی توسعه روستایی، ترجمه شهلا اختری، ویراستار دفتر پژوهشهای فرهنگی، انتشارات نخبگان، تهران.

15-صحراییان، سید مهدی، 1380، طرحی در بازسازی ساختار اقتصاد ایران، انتشارات معارف، تهران.

16-هومن، حیدر علی، 1370، آمار توصیفی در علوم رفتاری، انتشارات نشر پارسا، تهران.

17-شای، دیوید، 1985، گزینه های توسعه روستایی، ترجمه محمد نقی زاده، انتشارات چشم انداز، قزوین.

18-ردپیر، روبرت، 2007، درآمدی بر شناخت مسائل اقتصادی، ترجمه احمد ساعی، انتشارات قومس، تهران.

19-ویتنر، جان ای، 1997، تحلیل شاخصهای اقتصادی، ترجمه محمد تقی ضیائی بیگدلی، انتشارات پژوهشکده امور اقتصادی، تهران.

20-ابراهیمی، سمیه، 1372، مطالعات صنعت و فضا، انتشارات مروارید، تهران.

21-باروقی، بناب، 1377، سیاست اقتصاد کشاورزی در نظامهای مختلف، انتشارات اطلاعات، تهران.

22-www.aftab.ir

23-www.agri-sanat.ir

24-www.economy.ir

25-www.migration.ir

26-www.tebyan.com

27-www.uast.ac.ir

28-www.piranshahrnet.r98.ir

ضمائم

بسمه تعالی

پاسخ دهنده گرامی

با سلام و احترام

پرسشنامه حاضر جهت اجرای یک پروژه دانشگاهی در سطح کارشناسی به منظور "بررسی تأثیر شهرک صنعتی  بر توسعه روستاییان همجوار"می باشد. لذا پاسخهای دقیق و صادقانه شما دستیابی به نتایج صحیح و علمی را در این زمینه محقق می سازد. 

از همکاری صمیمانه شما در این زمینه سپاسگزاریم.

محقق: دانشجوی کارشناسی رشته مدیریت صنعتی

مشخصات فردی:

جنسیت :   مرد         زن 

سن :  زیر 30سال 30تا 40سال  40الی 50سال             بالای 50سال   

میزان تحصیلات :  زیردیپلم     دیپلم     فوق دیپلم     لیسانس     فوق لیسانس و بالاتر 

وضعیت تأهل : متاهل  مجرد 

.شهرک صنعتی تا چه حد بر افزایش درآمد روستاییان  تأثیر می گذارد؟

خیلی زیاد زیاد متوسط  کم             خیلی کم 

.شهرک صنعتی تا چه حد بر جذب سرمایه های شهری به روستایی تأثیر می گذارد؟

خیلی زیاد زیاد متوسط کم               خیلی کم 

. شهرک صنعتی تا چه حد بر افزایش مصرف خانوارهای روستایی تأثیر دارد؟

خیلی زیاد زیاد متوسط کم          خیلی کم 

. شهرک صنعتی تا چه حد بر خروج سرمایه مازاد از روستا به شهر تأثیردارد؟

خیلی زیاد زیاد متوسط کم                خیلی کم 

. شهرک صنعتی تا چه حد بر مهاجر پذیری روستا ها  تأثیرمی گذارد؟

خیلی زیاد زیاد متوسط کم           خیلی کم 

. شهرک صنعتی تا چه حد بر آگاهی و تخصص روستاییان تأثیر می گذارد؟

خیلی زیاد زیاد متوسط کم         خیلی کم 

. شهرک صنعتی تا چه حد بر بازارهای سنتی روستا تأثیر دارد؟

خیلی زیاد زیاد متوسط کم             خیلی کم

. شهرک صنعتی تا چه حد بر کاهش علاقه جوانان به کشاورزی تأثیر دارد؟

خیلی زیاد زیاد متوسط کم         خیلی کم 

. شهرک صنعتی تا چه حد بر آلوده شدن آب های زیرزمینی تأثیر می گذارد؟

خیلی زیاد زیاد متوسط کم     خیلی کم 

.شهرک صنعتی تا چه حد بر آلودگی صوتی ناشی از کار واحدهای صنعتی تأثیر دارد؟

خیلی زیاد زیاد متوسط کم       خیلی کم 

. شهرک صنعتی تا چه حد در از بین رفتن منابع طبیعی تأثیر می گذارد؟

خیلی زیاد زیاد متوسط کم   خیلی کم 

. شهرک صنعتی تا چه حد در آلودگی هوای روستا  تأثیر دارد؟

خیلی زیاد زیاد متوسط کم      خیلی کم 

. شهرک صنعتی تا چه حد در استفاده محصولات کشاورزی به عنوان مواد خام تأثیر دارد؟

خیلی زیاد زیاد متوسط کم           خیلی کم 

. شهرک صنعتی تا چه حد در افزایش قدرت خرید سموم و ... تأثیر دارد؟

خیلی زیاد زیاد متوسط کم      خیلی کم 

. شهرک صنعتی تا چه حد در کاهش ارزش اراضی کشاورزی تأثیر می گذراد؟

خیلی زیاد زیاد متوسط کم      خیلی کم 

. شهرک صنعتی تا چه حد در انتقال آبهای کشاورزی به بخش صنعت تأثیر دارد؟

خیلی زیاد زیاد متوسط کم      خیلی کم 